Autobiography
Originally told by Mike Miranda
Pahka'anil Text Project @ CSULB Linguistics
Text Index


Interlinearizations
Auto-scroll
S  M  L  XL
Pahka'anilwah-ki-gitc ipic wün-gi wah halüt pinggüt kumuun-nü'üng ku-di nü'üng paadziin wah-kila'ang-gitc pini'iyu ipic.pic-ki-gitc met a'ayaau met-kitc-ki oodooi.pic-kitc nü'üng aabuun aahya nü'üng piiciyin.pic-ki-gitc anangat piciba'ac.pic-kitc nü'üng aabuun ünühyat.pic-ki-gitc anangat tuwubil aanaamuuguc.pic-ki-gitc congota üwükükin. ih yandzüh aabuu-güc-kitc. haa'ic-küt.pic-ki-gitc tükat tükila.wahaai-gi met a'ayaau.pic-ki maagat meeda.pic kumuun-nü'üng üüdüwülaan-nü'üng.pic-ki tohat.pic-ki haawala mü'ügat pini'ik indimaai tcikiida wal tükiukang.kinaniukang-gi kumuui.pic tüwü'ü-güt kumuun-nü'üng.pini'ik indamaai'i mü'ügiukang cuu'ita tahpunda kudi takaahi ku-di owiida.pic-ki kinanat wala kumuui.ku-di-k welaahanaaliukang kuyuula.kangaaganaiyin yoowi-k wiiciukang naawidam utsuula kangaaganaiyin.pic-wala aabuun-nü'üng kaadzat wal-gila'ang tükiukang tciitcwana'ac.pic-tciyang kumuu tooilaaniukang.tüwü-bum tooiyai hac-pum haainda üüyühai ku-di-bum hac atami ükütsi'icaiyica taawügü tani-bum yahnat pic-bum uu'uulawica.tüwü-kü-kila'ang pic-kila'ang tüwü tooiyüt tciitcwana'ac.wahüc-ki ogon met uu'uulau miim-gi yaahnat kumu'un alaawiyin.pic-tciyang tü'übinuga'adawaaniukang üülü'üng toomowac pini'ik indamaai icta.pic aacülaahai-bum meedaak yeu'wicin huudakinang woo'om-bum o'obica.pic tüwü'üi-güt.hac-ting haaint tsüxkica ku-tani-p haa'ic a'acüülica kuu-ding uu'ut tsüxkica.wohüc-kila'ang aacüliiukang tuugakang tuuci üüdzüü'üt tuwubil paal cipta-gila'ang wat palaa'inat aaciba'ac pic tüwü.pini'ik indamaai-gila'ang inüt tüwü tciitcwana'ac.pic-wahaai tciitc eleelepüül üübülüügim.pic pinggüt anahats hac tuumuumü'üng wiihülan nü'üng punggumüüiyin.tüwü'ü-güt kumuun-nü'üng.pic-tciyang iimiin wah-kila'ang üübülüüla haniiban pic yoowi punggumüün.pic-kila'ang wiihüt pini'ik taal ku-di-gila'ang kutugut üülü'üng pülüc.pic-kila'ang wa'adiukang paabüc noo'ogiima-kila'ang haniiminiik.pic-tciya'ang pülüng kumuu wahaiyiukang.ma'inic-pum oonoogim-güt.paabüc-kila'ang.pic-tciya'ang ciiuba tüübülat.wün-gila'ang ogon pinü noo'ogiima-kila'ang.pic-kila'ang hac üüdzüm iimi.pic eleelepüül ü'ülü üübülüügim.meeda-k üüdüüdza wal punggumüüi-güt ku aabai'i-gi paaim-güt wiinin-nü'üng tuumuumüüyü'üng-güt ku wükügiimai-buumuu-güt.tüwü'ü-güt kumuun-nü'üng.pic-kila'ang wahaai iimi wükülac.pic-kila'ang üwükükin.imbinaa-gila'ang wah-ki wiihiukang.pic-wahaai-gila'ang üüdüüdza.pic-ki wahaai ickwele’eip iimi.pic-hac-ki maagat alaawiyin wa’ading aawinapüüling.pic tciitc eleelepüül hac-ni maagang wal alaawila pic-ni aawinat eleelepüül.pic-kila’ang wahaai iimi pic ickwele’ibatsu üülü’üng iimi weldinminiik.pic-tciyang tciitc taatwal a’apcüla wah.punggubats miyat.pic-tciyang a’alaawin kould-güt.pic-kila’ang piniyu kould-güt mina.hac-kila’ang maagat hatcigiin wünü.pic-tciyang taatwal taawügütayat.wahaai-gila’ang oonoogim üülü’üng haniiminiik.pic-kila’ang wahaai kimat ickwele’eip.tciitc cuwaal-gi iimi ickwele’eip.pic-nin wa’ aawinapüül wuba miim-gi-hac ha’üt wal hatcigiyin.pic-ni wuba.pic-ki üüwüüdü.pic-ki wal oowanii atsabaa’in.wahai-gi iimi haniiminiik.pic-ki wahaai aawaahai ogon hac-ki ümbü iimi ickweleip.pic-kila'ang iimi piitersinüng haniiban tütdüü'inaalac pousti'i.wah-kila'ang akampuwa wiicibaan muwaaling.pic-wal-yeewang ütüdüü'in kumuun-nü'üng wa'adula pousti'i.pic-ki-nüü tapiciukang taal ku-di üülü'üng.wal tükat pülüc üülü'üng tapciila ku-di cuu'ita.yoowi-gila'ang ütüdüü'in.hüctüh-kila'ang eeyat tciitc pousti'ip.pic-ki-nüü waahinat pousti'i oonooup.muuduuiwina-ki wah yütap.pini'ik taahawil wah aahal' tütdüü'inac.pic-ki-nüü üülü'üng i'icküla paala.wanaang ogon wah paal wünüt.met cumu'umang pic-ki oonoogim ickükinac.pic-ki üüyüu noo'ogiimac.tcoomiik-ki üwükümin.wahai-gi üüyüu wah-ki tsaayaau pic-hayii'agi.pic-ki nang.pic-ki aamaaigüla anaagalabinac ickats-ki wili'inat.pic wah kumuun-nü'üng a'alaau.maa'iciik-pi miyat.üüyüu-gi-gü-ki haayi-nü'üng ickin piniyu ümünüüu.kimaa'a-güt ickülaamala-güt.wahaai-gila'ang oonoogim ickükinac wahkiik kaampui.pini'ik taahawil-gila'ang wah aahal’.pic-kila'ang aayawa.pic-kila'ang oonoogim haniip.pic-kila'ang toomowagiimang iimi ciiuba kutugata tütdüü'inaalac.pic-kila'ang piniyu iimi.pic-kila'ang wah ütüdüü'in pini'ik toomowil.yoowi kutugat wa'adul tciitcu.wah-kila'ang aayawa.pic-kila'ang oonoogim haniiminiik.pic-kila'ang haniip üübül.pic-kila'ang na'ac halüt.haayihaaint waahayil.pic-kila’ang kuuliukang.pogitü-kila’ang wohoonolaap wila’ala-kila’ang tüümalaawa-kila’ang omohits.pic-kila’ang tciitc tübüt tuuilami pogiti.ku-hac-kila’ang cuwaalap kuulat wohoonolaap ogon.wa’a-dziyang tüümalaawat.pic-tciyang apcüc amangatala ma’at.pic wa’a-wetcu pogit halüt.pic-kila’ang wa’adat paanga.ela’a-kila’ang üücüüwanamiik wohoonola’ang maaban.pic paaim uyuugat wa’adinakinat wal maayin wohoonola’ang.paaim wil’wi’ilaminat wohoonola’ang maaban.taawüt-kila’ang kuulat.pic-kila’ang tii wahai ümbü cüüwayin kuulat kuulila.woodzooyi’ina-kila’ang watsi wohoonola’ang ayaawiyin-gila’ang woodzooyi’inictut watsi-gila’ang woodzooyi’inat.pic-kila’ang tüdühiinat uu’uta woodzooyi’inictiiya’awac.tüwülü-kila’ang po’odzicta.wal-gila’ang muut woodzooyi’inictac kiimaa ogon mi’ipil muut eeyat.maahaijing-napaai uudiilam wa tüübat woodzooyi’iniila.paaimü aactal.pic-tciitc peewelang muut.paai woodzooyi’inicp tciitciijitciitc.pic-tciitc peewelang muut wal po’odzicta.pic mi’ipil muut.pic-wetcu cüüwan muut.pic watangaaban muut wa’ading woodzooyi’inicin.pic wahai ümbü cüüwan muut.pic wal woodzooyi’inicta ikiik palaküt.wahaai ümbü cüüwan muut.pic ikiik wal wüji’imiinat.pic wah yüüwüminat wal po’odzicta eeyat.taawüt-kila’ang kuulat.pic-kila’ang uugakaayülat po’odziba’ac.yoowi-gila’ang paahuulut uugata.tüwü-gila’ang paahuulut.uumuucaana-kila’ang.pic-kila’ang ya’awac po’odzictut.ciibapüla-gila’ang puunat.wal-gila’ang po’odzat.pic kiimaa ogon muuminat pic wal po’odzicta kuuyut wa’ muuminapüül omholoogan cuwaoling.pic-ting muu-güt.pic-pi muut.mii’iim-bi wa’ paahuui aaxyat.pic wah kuuyupüül muut wetcu.pic wal po’odzicta muuminat miim maagat wal kuuyii.pic wal piciinakinat watsi wal paahuui.pic wahai ümbü wal tciijii kuuyaanat wal po’odzicta cuwaaling omholoogan.yah muu-güt pic muut.mii’iim paahu’ung aaxya’a-güt.pic wa’ wetcu muut wa’ kuuyupüül.pic wal po’odzicta muuminat.pic-ta eeya’aanat tciitc paahuula.pic paaim paahuubuui noolat haniip eeyiwac.pic-kila’ang wahai cüwayin ümbü kuulat yahawaala.aanaawictut-kila’ang pini’ik-kila’ang indamaai tüwülut icta ku-di uunala tübaaiji ku-di anghaniila pini’ik ogon tciitcwana’ac-kila’ang piniinüt.aanaawictuc-kila’ang wal yahawaala pic-kila’ang wal tübüt üüdü’alaap wal aanaawictii.pic wahaai waagüc pa’adzi’üt.üüdzüminüt.pic-kila’ang wahai kuulat ümbü cüüwayin kuulila uuguuija’ila.pic-kila’ang tciitc tübüt tuuilami.paayübüülac-kila’ang puunat pundziyin.pic hac taawügüt haainda.pic-kila’ang wahaai puunaniiya’awac pini’iyu uuguuijüt.pic-tciyang kuuyü’at.maa-buumu’ü-güt.miyanghiik-kü-kila’ang.pic maaigügiimat.pic-kila’ang wüügiyin kimat paaim.pic oonoominiik e’ela.pic tciitc wüküt.pic wa’a-wetcu wün ogon pinü.pic-kila’ang hac ümbü haa’ica uugul’.pic-kila’ang tohiiukang tohiila taahawac tciitcwana’ac.pic-kila’ang tii wahi’aanalat.wahaai-gila’ang tohiiukang tohiila.ku-di-gila’ang wahaai weleehanaalat paalegeewanaap.yoowi-gila’ang kuyuul wiicat haaiyoli ku-d tcoohi.pic-kila’ang paalat waagina-kila’ang.pic-kila’ang tii wahai ümbü yeewang welehanaalat.pic-kila’ang ti wal paalat ümbü.ku-di-gila’ang tohiila ümbü tohat.pini’ik taal-gila’ang tohat.pic-kila’ang wahai noo’ogiimat maahaijing taal halükinac haniiminiik-kila’ang.pic-kila’ang pülüc tii ümbü waahaiyüt wal waahayila tüwac.pic-kila’ang ti wahaai ümbü cüüwanaap taahawilaap tübata inüülat.inüülat piniyu-gila’ang aabuun-nü’üng mina piniyu-gila’ang ku-di üübü yoowi anghaniil üücüüwan hac aaiyaamuuts anggamuumüts cüüwan anghaniil.yoowi anghaniil.pic-ta patsaahila tüwülüt üülü’üng.pic-kila’ang tohiila mü’ügiiukang.pini’k taahawil-gila’ang wah halüt tübata inüc.pini’ik taal tciitc ucuul-gila’ang inüt.müügi’ü-kila’ang ku-d-gila’ang aahüpüüyin inüt uyuugang.pini’ik taal-gila’ang iniiukang.wahaai-gila’ang noo’ogiimat met haaiyi’ing tübata.pic-kila’ang leewinat tübata.piniyu yoowi aaiyaamuuts iniitc tübata piga’ac woo’amhajing maacat.pic-kila’ang leewinat piniyu noo’ogiimac haniiminiik.wal-gila’ang tükiukang toomowac patsaahila ku-di cuu’ita aamaak tcaamila yoowi pini’ik indamaai tohiila kuyuula pini’ik indamaai-gila’ang tükiukang.yoowi wa’ant wal-gila’ang inüüliukang mina.met uyuugang-gila’ang piniyu-gila’ang tuunawac-kila’ang inüülat wa’anda.met pic uyuugat yoowi.pic-kila’ang wal i’icat wa’anda.pic wal aaiyaamuuts aabuuts waginat.pic wal waagüng unungaalat pahalaap.pic wal unungiiya’awac paa’at paa’ictap.pic wal paa’alac puwat wahkiik tuudaa’iyin.pic wahaai wal mihuuinat.pic wal wiiwat kaadzulaap.pic wal kinat haniilamiik.wal-gila’ang tükat itciijam haaiyi tapiciil.tcaamila-gila’ang tükat tciitck pini’ik toomowil.pic wahaai kumuun nü’üng muhila üüdüwülü.peewelang moonilaabala a’aai.üüdüwülica-k muhiiyila’a-güt kuu piniyu-bum kimaahai’i-güt wa’ taalap-küt pic-kiluuts ümüyüwica tüwülüng-güt maahaijing taal wo’okan-giluuts umuhica-güt.pic-ta wahai piniyu üübül wah taalap.pini’iyu-t ümüyüwica.pic hili’idats pinggüt wo’okanaa-giluuts üüdüübica-güt ku-di tüpiimil-güt.tüwü-güt anghaniil.pic-ta-wal tuugal üüdüüba.woopaai tuugawüt-ta üüdüüba.pic hili’idats imbingk wo’okanaa-giluuts a’alaauwin aadzowaala-güt.tüwü-güt-ta anghaniil.yeewang-güt hili’idats.pic-ta-wal yeewang wal aadzowaala a’alaawin.wa’ hili’idats taawügiiba’a-tul inda anghaniil-güt.tüühawaaluuhaai-bum omoix-küt hili’idats.tüwü-güt-ta aadzowaal ku yeewang-giluuts üüdü’hawaalica-güt aadzowaal.kuu ütüpica-k tciitc kooimi ku-di tciitc taatwala-güt hili’idats wa’a-tul iiwihicaa-güt.tüwü-güt aadzowaal.pic-ta-wal yeewang wanda aadzowaal o’oou.tciitc kooim ku-di tciitc taatwal-tüpü o’oowan.pic wandaa aadzowaal anambüüi ütüp ku-di wiilaai.pic-ta-wah piniyu üü’üüwün paa’atsu.pic tciitc taatwal oo’oba naawidami’ibap.pic wah tciitc aadzowaal poo’ilaap pumapan ayants.wats yüwüt maap.meeda-güt hili’idats tüühawaal-luu-biic.pic wah aadzowaal ü’üdüü’an wal wats aadzowaal paxkanapüül.pic wanda moonilaabal aadzowaal uumuulu.pic wal tciitc uumuu moonilaabala.awai’wai’ala muuc.pic wa’ kooim wiihüpüül oolüügim waaiwai’alang.pic wa’ kooim eheu’wiinamin wal taatwala muuguminang.kuumawaalap ütüp.pic hac umunuugin piciini wal muucwai.pic wa’ aadzowaal muu’upüül oolümin wahkiik.pic wal ipciinan wütsi’ac wal wata watangaaban wal i’igin ipiciinan wala.pic wahai ümbü cüüwayin uumuu.pic tii wahai ümbü uumuu paai’am uumuu.hac wala ma’iyin hac umunuugin.pic ti wahai ümbü cüüwayin uumuu woo’ami.hac amaanigin.ilmaxkang-bum weeduu-güt tüwüwan-bum aadzowaal-güt.pic-ta wahai aaix.pic hili’idats imbingk wo’okanaa-giluuts aaix ciiuba-giluuts iimica haniiminiik-küt hili’idats.pic-ta wahai piniyu iimi.pic-ki wahaai waahayiukang tciitcwana’ac.pic-ki wahaai mi’iukang paalageewanaap.pic-ki-wah pülüülac halüt tüüdziiling oonoominiigan-gi halüt ku-di tciitc taatwal.pic wah aanaawict inggim.pic-ni aadawüük wah halüng pic-ni küdzüü’inat taawügüc.pic wahai tüüdziilap olhom’.pic-ki wahai halüt ogon-wah.pic ipcakin tüüdziila-batsu tuuci mapital eleelinan ündünaawai.pic wahai mi’aamala-güt-ni.wahaai-gila’ang inggim miyaaneewah punggun-nü’üng üüwünüt.pic-kila’ang wahai inggim oowookin-gila’ang pungguyiin-nü’üng.pic-kila’ang maacilaap üü’üüwün tuldulapüülap.wah-kila’ang andana.wooma-gila’ang yoom tuuci-wah kooim üüdüü’üt tuwubil tuuci-nin naabiidüt ooyomang.wah-kila’ang ataxkin mii’iim.wahaai-gi meedak inggim waahaiyip.pic-wahai inggim haniip holoodap.pic-ki-nüü wahaai ümbüü woopaai ta’ong.pic-ki wahai ümbü kooimi üüdüu cüüwayin.pic-ki wooma üwükümin.wooma-gila’ang tii wah yoom.wün-ogon-gi piniinüt pic-wana’ac ooyomat üücüüwayin.pic-ki wahaai üülü’ oocooyü wal kooimi peewelang taala tüüwapüüi.pic-ki haniip iimiin.wahi üüdzüm aahal’ aamaayu maahaijing cuwaal.pic-kila’ang wahaai omohi’itc apalak.pic-ki ogon aaix.hac-ki ümbü üwük haayica.pic-ki aahal ih tciitcu palakiya’awac wün-gi ogon pinüü aanaawicmi tüüwat.pic-ki omok üüidüu ümbü tciitc aanaawicta.pic-nü’üng aabuun aahya’a-güt hac-ki kuuyü’a-tüpü-güt miitala’a-güt cooyi’inüng naaluwin-güt cüüwayin-bi kuuyü’ai’i-güt.tüwü-gü-ki.pic-ki wahaai ü’ünühüi.pic-ki iimi aadzowaalap.pic wah aadzowaal-nin oodoyaan.pic hac-ha’a-gi-l ma’in-güt piniinüpüül-ding halüt-küt tsüüwaanga unduk halüt-küt.hac-ki hac-kü-güt pinggüng.wahaai-gi oonoogim.cooyi-gi aamaai iimi wah.wüng-gi ogon pinüü noo’ogiimac.pic-ki üübül haniip.pic-ki kumuui a’awiin.pinggüt wa’ aadzowaal-ni piniinüpüül-ding halüt-küt-ni.pic kumuun-nü’üng ii’aanicaa-gi-ling moomoohta’a-güt.pic-nin ii’aan.pic-ki aadawüük wal aadzowaala tücwayin.pini’ik-ki indamaai aadawüük tohata cikola.maadzooban ipcakin pic uyuugala cuwaalap ku-di ümbü ikiigatsu tciitc.pic-ki wal coongoyi pinggüt taawügü-gü-ki cikol.pic-ki-wal yeewang taatwü’.tüwü-k tooiyüt.pic wa’ aadzowaal tücwan-gü-kitc tciitc taatwala imbingk ümü’ügicaa-gi-gü-kija amang’ taawügüc.pic-nin wa’ taatwal a’awiin.pinggüt wa’ aadzowaa-güt ümü’ügicaa-güc-ting-güt-ni wa’ oomooh-nü’üng.tüwü-gü-ki pinggüng wal oomooix.pic-ki-wal aalitc oodoiyaan.pic tciitc taatwal ü’ünühüi.pic wa’ aadzowaal a’aayiu ku-di wa’ tücwan aadzowaal a’aayiu mina wah.pic-kila’ang pini’iyu anghaniil iimi wal ha’üülac wal aadzowaala.pic wooma yaan tugawüt.pic tii wal coogonhta aagüt muuluwac.muuluwat tugawüt.ii aadzowaal-tul piniinüt-küt.pic wa’ pinggüng üüwüüdü.haa’ic-ki-nüü-güt kuu-wün taatwal halüt-küt-ni ku iiciiginicaa-gi hac woogam yeu’wakang-güt.pic yoowi anghaniil ha’üt pinggüng.pic-wa’ aadzowaal ‘aaix aayaani.pic iimi hanii.pic wahaai piniyu anghaniil iimi.ku-di wa’ tücwan aadzowaal inggim poohtamiik.pic-ki-nüü miyaamala tüüdziilap-kü-ki oomooix wükülaamal ii’ila.tüwü-güt.pic-kila’ang iimi poohtamiik wah-kila’ang üübülüüla pacatap wah taatwal üüwünüt paai ii’ü-ta.wah-kila’ang üü’üüwün.ii’ü-lu.pic-kila’ang ii’ü tciitc ii’ila.pic wa’ aadzowaal üübülüügim.agi’i-buumuu’ü-güt.pic wahaai ümbü o’oxta.pic tciitc taatwal imbingk wa’a-wünü yukaayahü-güt.tüwü’ü-güt wal-gi kuuyü’at-küt.pic woomaa aalitc ipiciin.wooma aalitc ütübaan-ni cuunaban-nü’üng.pic hac uhu’uda wa’ aalin.pic-ki wooma ütübaan tca’apübaan wooma nü’üng aalin uhu’uda.pic pütütiinac iimi uyuugala.pic wah nümütsingwan e’elakin aalitc ipiciin.pic-nü’üng wa’ oomoonh üwük.üwükan aalitcin.pic tciitc taatwal aamaaigüla haniip üwüküla aalitc.pic-ki wahaai ciiuba iimi haniilamiik aamaai wal oomooix.pic wa’ taatwal üübülüügim wah.aalitc yüüwüügimat maap.maa wa’ taatwal nongoi’il-güt picaamadza’ü-güt.pic wa’ taatwal haniiganan hac picaa-güt-ni.pic-ki wahai inggim haniiminiik.pic wal yeewang nahakanan üübülüügim woo-da.pic-nü’üng anggamuumün pinggüt met nahakanan inggim-güt ala’ac oolü’-güt.pic-ki wahai ool.oonooban-gi ipic.pic nahakanan üü’üüwünüügim wah aalitc ipiciin.pic-ki pinggüt maa’inic-pi piciinat aalitc?-kü-ki.wükügiima-ki-ling-güt pic maa aali’iding?-güt.ih cuunabaan-gü-ki.pic-kila’ang olhom’.pic-ki wal aalitc ipiciin po’ogocin omholoogabaan.pic-ki amha wal aalitc.pic tuuci wa’a tciitc aalitc-nin ütübaan cuunabaan.tuuci tcününüü’at.maa’inic-pi tcününüü’at?-kü-ki.pic-kila’ang wahaai inggim oonomiik wah-kila’ang üübülüüla wah tüüdziilap.wah-kila’ang a’alaau.maa’inic-pi wal taatwala ümü’ük?peewelang aalitc ipiciin-gü-ki pic-ki wüügilap uumuu.ku maai’inic-pi aalitc leewinat?-küt.wa’ taatwal-ni kuuyü’at-kü-ki pinggüt unduuga taatwal-gü-ki.pic wa’ taatwal o’oxtiiu.pic-haa’ü-güt wa’ aadzowaal ümü’ügicaa-gi yukaaiyahei’i-güt wahüc-ni ogon ata’aga.ku-p haainda inügiimat tüüdziilap-küt-ni wa’ taatwal tciitcwanaap meedak?-küt.wükügiima-ki ii’ila-gü-ki.ku-wani-p hac maagat yüxpiil tüüdziil?-güt tuuga-naawidami?-güt.yüxpiil wandzil-gü-ki pinggüng ku-wün-gila’ang ogon wüküt wal ii’ila-gü-ki ku-unduk haniil copcoobat wah-kila’ang wüküt-kü-ki ti’ aatsomokmahanigücing-gila’ang wüküt wal ii’ila.pic wa’ alaawapüül küdzüü’at pinggüng-ni.yoowi-nü’üng oomooh üxtsaawapüül-ni.pic wahaai hac ümünuugin alaawapüül.pic wahaai imbingk wa’ alaawapüül miinamaaluuts-küt paalageewanaap-küt tsoohictap-küt.pic wahaai imbingk alaawapüül-nü’üng oomoohmüüyin kimaahai-buumu-güt paalageewanaap-küt yeewang-güt wah-kiluuts a’alaawica-güt.wahaai-gi iimiiniiu wal tuugal.pic wal meedak-ki iimiiniiu tükictap.pic wa’ nahakanan üüwünüt wah hawaabaan-nü’üng tükang-ni.yoowi anghaniil cuunabaan.pic tciitc taatwal imbingk an-awün wah tücwan taatwal-güt.haa’-güt nahakanan yü’üwo’okan-giluuts iwili’in.wica-gü-ki tükam-bee-gü-ki pic-pum-ni wil’wil’inahaai-gü-ki.pic-kila’ang wahaai iimi alaauwictamiik.pic pini’iyu wah-ni’ing oomoohmüün halüt wah alaauwictap.pic nahakanan-nin imbingk tan-bi ümbü oxticamiu ku-wün wo’okangühai-bi’ü-güt oomoohmü’üng a’alaauwica-güt.pic-ta a’alaau; tüwüt piniyu a’alaau.pic wa’ading aadzowaaling paahuun hal’halat.pic-nü’üng aalin ipiciiniu tciitc woo’okan uumuu.pic-tüwü’ü-güt alaauwapüül.pic-nin o’oxta ani-bum-bee alaauwiba’at?-küt.haa’ic-kü-ki pinggüng.pic wahaai alaauwapüül omoixp a’alaau tüwü’ü-güt ipicaa-bi’ü-güt ku-hac-pi ümbüü aalitc leewinahaai’ü-güt tan-kiima’a-ding uuguuyü’ica ku miyahai’i-bi ikiik-küt.tüwü-gü-ki pic hac-ki ümbü aalitc eleewin haa’ica.ipicaa-gi.pic-ki wahaai iwinaanghalamiik iimi.wah-ki üübülüüla.tuuci yoowi aanaawicm.wooma-gi üwükümin tciitc wal tuugal.utsuluumalaa-gila’ang.aahalica-gi-ling aamaayu-güt-ni.haa’ic-kü-ki haayi-nü’üng ooyan-gü-ki pinggüng.pic-ki wal yeewang tooiyiniinümüt wah.pic-ki tii wahaai ümbü tciitc üüdüu wal-gi tiyu üwükümin.pic-kila’ang utsuluum.pic-kila’ang meedak ool.pic-kila’ang ütükala tükictap wah-kila’ang taawüt aahal.tuuci yoowi aanaawicm kimat wah.agi üwün ayaau’picn taatwal-gü-ta oxtat wal kooimi.kuungan-nü’üng wünü-güt.pic-kila’ang wahaai met tuugung iimi oonooban.pic-kila’ang wah ata’aga wal nahakanayin inyaana’ang.nahakanan maa’icik-pi miinat ii kooimi-güt.na’ac-kila’ang tooiyüt.hac munuugat miini’ing-güt an-bi ogon pini’ik aanaawicmi oodoiyaanica?-güt.haa’ic-kü-ki.aahyü’ü-güt.pic-ki-wal kooimi imbingk miyaa-gü-ki.pic tüwü-güt haa’ica-gi-ling ogon aadawüügica’ü-güt.ku-tani-p cooyiba’at ku-p tciitc kooimi alaawinahaai’i-güt hac ogon pini’ik-küt pic tüwü-güt.pic-ki wooma ümbü cüüwayin üüdüu.pic miyaamala haniiban-nü’üng-güt.pic-kila’ang iimi.wah-ki aamaai aahal haniiban.pic-ki wahaai inggim bicipminiik.wah-ki-wal nahakanayin aadawüük.ma’a-güt am-bi-met oocooyü’ü-güt.haa-gü-ki.tüwü’ü-güt.pic-nin maai amha.halühaai-bi aamaai tüwü-güt.tüwü-gü-ki pinggüng.pic-ki aamaai aahal napaai cuwaal.pic ilmahkang wa’ kooim aanaayuwüt-ni.pic-ki wahaai awa’at wal kooimi.pic-ki wahaai cüüwayin kooimi ümbü üüdüu.wal-gi oocooyü.üüdzüm-gi aamaai aahal.tüwüwan kooim hacatca-güt haainda amhaijing cuwaal-gi aamaai aahal.pic-ki wahaai miyaamal haniiban-nü’üng-gü-ki.tüwü’ü-güt.wahaai-gila’ang inggim.pic-kila’ang üübül.pic-ki waahayiukang maacila ücükiwang.pic-kila’ang wahaai ahanihaila anghaniila oounamiik.wah-kila’ang üübülüüla.pic wa’ tciitc aanaawict ipcakin taawügüc-tciyang pülüülang.tuuci-gitc küdzüü’at.ma’a-güt.imbi-do ma’-kü-kila’ang.pic-nin maai amha.pic wahaai-gila’ang üülü’üng oonoogim.ciiuba-gila’ang üübülüügim haniilap.pic wal yeewang-nin cooyin-nü’üng aawahai. tuuci-bum oomooix küdzüü’inat taawügüc-küt cooying piga’ac aanaawict-küt.pic üüwüüdü.pic miiba’a-ki’i-güt haniip.tüwü-gü-ki pinggüng.pic-ki wahaai iimiin punggu-batsu-gila’ang iimi.iimiyaa-gila’ang ciiuba.wanaang-gila’ang ataxkinaala wahaai-gila’an-di iimi wal yeewang.pic-kila’ang ti ümbü ataxkinaala.wahaai-gila’ang-di ümbü iimi.maahaijing tal-gila’ang iimi.pic-kila’ang üübülüüla haniiban wa’ading kooimüng.pic-ki wahaai yeewang oonoogimiiba’.pic-hac miiya-güt wa’ kooim hac-ki ümbü üüwüüdica-güt.pic-ki aahal wah ciiuba.pic wahaai üülü üüwüüdü ümbü.woo’icüt ogon wal aanaawicta.pic-ki wahaai imbingk hac-pi tüwü aahalica weedu ku oonoolicaa-gi-gü-ki.pic-ki wahaai iimi tüüdziilamiik pinggiiya’awac.pic-ki wahaai wal maaigüliiwila üwük wahaai-gi inggim.pic-ki üübülüügim yütap.wah-ki andana.wahaai-gi ünggübatsu inggim.pic-ki üübülüügim haniip üülüügimang.pic-ki aahal’ haniip tciitcwal-gi aahal ih.pic wa’ kooim o’oowan wa’ ogon tüwü kimah ciiuba’ü-güt.pic-ki kumuui imbingk oowaniiyin-gi üwük wa’ading kooimüng-gü-ki ku aaiyat-ni-gü-ki kumuui.ii tüwü taawügüülai’i-bi.pic-ki wahaai iimi punggubatsu iimi maahaijing taal-gi iimi.pic-ki üübülüüla.tuuci nü’üng cooyin küdzüü’at taawügüc-ni.pic-ki wah aahal’ üüdzüm-gi wah aahal’.pic-ki wahaai inggim haniiminiik.taawügüülam-bee kuumuui-gü-ki wica-k oonoogimica.pic tüwü’ü-güt.wahaai-gi inggim.pic-ki üübül ih.wooma-k pülüc waahaiyila üwük.pic-ki aawaahai pini’ik taahawil ku-di tciitc toomowil.pic wah kooim o’oowan kimahaai’i-bi’i-güt ala’ac.pic-ki wooma iimi.pic-ki üübülüüla.wah-ki aahal’.pic-kila’ang wahaai bicipminiik iimi.pic-wah-kila’ang a’aainiu.ünühyat wa’ naaluwiying-gü-ta nü’üng cooyiyin.pic-kila’ang iimi wah haniiban.pic met uuduumu’.pic ü’ünühüi ükwan apa’adzi’ cuunaban wa’ ümü’ük.pic ayaaupiibitcin amhaa-da mükihi cooyiyin-nü’üng.wal-gila’ang a’aiyaawin.pic tüwü a’aiyaau.pic aamaaiyi-nin tooiyüt tciitcwana’ac.pic cooyin-nü’üng wüüdüt tciitcwana’ac.pic-ki wahaai iimi tciitc eleelepüülap tüüdzat ii’ila.pic-ki ündünaawai tciitc iwata.pic-ki-wal ii’ü tciijam-gi wo’okan ii’ü.wahai-gi iimi.pic-ki üüyüu wütsac wal ii’ila hac-ki haainda amak.wah-ki üpütüta.pic-ni maagina’ oocong.ko’onin-nü’üng icilupiinamin.pic-ki uumuuk wah.pic wah paai ataatwal üübülüügim.pic-kitc-ta wal maagina’i oolin.pic-kitc-nin-da owohoo’in.pic-kitc-ta-nin inggin bicipminiik wah aadzowaalap ku-hac-ki-ni wandzil maagat haainda.pic-kitc yoowi anghaniil aadawüügügiim-ni ku-di’i-wa’ aadzowaal.pic-kitc tsoohanaama-gü-kija ko’onin-nü’üng.pic-kitc-nin-da iimiin cuunabaan.wah-kitc-nin oodzoohan.pic naanaauda’ong-gi amak.tsuluumictap-ki müühü’at.pic-ki tciitc kooimi aadawüük wet-ni wün wiihüpüül.tükanat-ni.am-bi tuwubil ünühyat-küt-ni.haa’ic-kü-ki.pic tüwü’ü-güt.pic-ni aacinat.wah-ki aahal’ tciitc müüyal.pic-ni wahaai iimiin haniiban-nü’üng.wah-ki aahal’ üüdzümi haniip maahaijing müüyal ünühya-ki woogami.pic-ki wahaai inggim.iimica-k hanii-kü-ki cooyi.tüwü’ü-güt.kuu iimiinica-k mükihi-gü-ki.pic tüwü’ü-güt kuu tüwü-p wiihai’i-güt.pic-ki wahaai iimi timiwala’ang haniiban.wo’okana-k oonoola-gü-ki haniip-kü-ki kuu iiminica-k mükihi-gü-ki wal timiwala.tüwü’ü-güt tüwü-p wiihai’i-güt.tüwü-gü-ki pinggüng.wahaai-gila’ang inggim.ih-kila’ang ogon aahal.pic-ki halüt ogon ih.pic tco’ogil üübül ih.pic üübülüügim nü’üng haniiban.pic-nin maaban üwük.ma’a-güt.aamaabitc nü’üng wün taawügiin.pic yilaha-ki taawügüc-ting-güt.ki-k mina-gü-ki pinggüng.pic wahaai cooyin-nü’üng üwüünü-güt.pic-ki wahaai maaban üwük.maa’ü-güt.imbi-do ma’-kü-ki.pic-wahaai tco’ogil-nin imbingk oowana-ki inyaana’ang alaauwiyin-güt ku-wana-p hac-nin aauwin-güt tco’ogil ku tciitc peso-gi eeya’aanat-küt woobapan taaling-güt imbi-nin a’awiinica woobapan taaling-güt ku-ding ümbü’ü-jiitc eh kooim-güt wa’a-nin woobangan taaling-nin a’auwiinica-güt.pic tüwü-gü-ki pinggüng.pic-ta wah akaampuwa’ wahaai-gila’ang waahaiyüt woobapan taaling.pic wahaai tüwüda’aya’awang tco’ogil kimat ambacupümüng haniiban.wah kimat waahaiyügiimac.pic wahaai üülü’üng miyat ciiuba wün ogon piinü-pini’ik taal.pic wahaai tco’ogila’ang cooyin oxtat mina tahambili.pini’ik indamaa’i wüküt.ibiila oxtat pini’ik.haitcigiiwat tingwaan-güt.pini’ik wal oxtat.pini’ik taal piniinüt.pic-kila’ang waahaiyüt ogon tco’ogila aamaaiyu.pini’ik-kila’ang indamaa’i wüküt tü’übinuga’adawaala.wal pini’ik tco’ogil oowanat.pic nü’üng wah oomoonn oowanaana-ni.tsoohil-gi-güt ku aauwinahaai-bi nü’üng ambai’icin-güt ku-di nü’üng naaluwiyin-güt taawügüügimahaai-ni’ü-güt cooyi-ni oodzooh-küt.pic-ki a’awiin wal ambai’icin ku-di-wal naaluwiyin.pic tüwü’ü-güt aadawüügülica-gila’a-güt.tüwü-gü-ki pinggüng.wah ku anaha-p hac wal oomooix alaauwin-güt wal tco’ogila’a-güt pinggühaai-bi miinai-ji’ü-güt bicipminiik-küt.pic-ki wahaai tco’ogila a’alaauwin.anaha-p-kitc hac-tciya’ang miin-gü-ki tco’ogila.pic tüwü’ü-güt yuu iimica-giluuts yeewang-güt.pic wahaai yeewang-gi a’alaauwin wal miiba’apüüla meeda-giluuts iimiiba’-kü-ki.pic haca-k maanik mi’i-güt ku wiihi-l-bee naanaau taal-güt pic-ki ooyata üwükica-güt.pic-ki tco’ogila imbingk hayii-gitc ooyan wa’ading mi’iiba’apüüling-gü-ki kuu anahats-pum hac wiih naanaau taa-güt-ni pic-ki ooyata üwükica-güt pic-ki tco’ogila imbingk.wa’-ogon tüwü mi’itc-küt inggiluuts mapil-güt.pic-ki wahaai imbingk wal taatwala iimiyaa-gila’ang-gija-gü-ki.yuu tüwü’ü-güt pinggühaai-bum nü’üng paadziiyin pülüülac-küt kimahaai picac-küt.tüwü-gü-ki pinggüng.wahaai-gila’ang iimi.wah-kila’ang üübülüüla indipendensip.pic-kila’ang wahaai o’oxta wal nahakanayin.an-gitc wohüc wa’ tsoohil halüt ih-kü-kila’ang.pic wa’ nahakanan haa-güt.pic tco’ogil imbingk alaauwiniiba’a-kila’ang-güt.pic tüwüü-güt.pic-kila’ang iimi cuunaban.wah-kila’ang aadawüük wal tsoohila.ma’ ma’ yukaaiyahi-güt ku wün-agi’i-güt.wün nü’üng oomoonn-gü-ki.tüwü’ü-güt.taawügüügima-kila’ang-gü-ki.pic meeda-k a’alaauwiyu-güt napaai müüyal-gi amhiiu-güt.pic tco’ogila-k a’awiin.pic tco’ogil imbingk tüwü’ü-güt oxtaama ii nahakanayin.pic tco’ogil o’oxta.pic nahakanan imbingk hacats pic mapil-güt napaai müüyal amhiiu-güt wa’ nahakanan.pic tco’ogil tüwü’ü-güt.pic-kila’ang wahaai iimi.wah-kila’ang üübülüüla bicip wah oomoohon-nü’üng haniiban.pic ma’ü-güt oomooxn-nü’üng pülüülang ku agi’ üwünü-güt tco’ogila.wün nü’üng oomoonn-kü-ki.ku an-üwün cooyinü-güt.ha’-kü-ki pinggüng.pic wa’ taatwal maaban üwük tco’ogila ku-di cooyin.lohooma-lu’u-gü-tciyang.wah-kila’ang haniiban aahal’ woodaal.wahaai-gila’ang ciiuba oonoogim.ix-kila’ang üülüügim ciiuba.pic-kila’an-di ix pülüc aawaahai ümbü.pic wahaai tco’ogil imbingk wo’okan-gi oonoola haniip-küt.pic tüwü-gü-ki pinggüng.pic wahaai iimi.tco’ogil oonoola-da haniiminiik.pic tco’ogil imbingk miyac inggimica-k ümbü’ü-güt cüüwanaap taahawilaap-küt pic-kil tii aawaahai’ica-güt.tüwü-gü-ki pinggüng.pic-ta wahaai iimi.pic-ki tco’ogila miiya’awang-gi kutugata tütdüü’in pini’ik toomowil.pic-ki wahaai aaiyawa tütdüü’inii.pic tciitc taatwal o’oowanaan-jiya’ang.pic kimahaai-buumu muuluwiilap-küt muuluwiila-gila’ang üüdüwüluulica-güt tüwüwanap tüwügitap.pic-kila’ang tüwü-güt oowanac.pic-kila’ang wahaai iimi.wah-kila’ang üübülüüla met tuwubil tuugal wah tehoon.tuuci yoowi anghaniil-jiyam pülüülang yoowi aanaawicm.wooma-gila’ang uumuulu tuugawüt.wahaai-gila’ang meedak inggim.pic aayaamuuts maagina’ac tüc.pic-kila’ang awahakin wüü’itap.pic-kila’ang mühüüiyagiimat mühüüila.pic aaiyaamuts maagina’ats acahna.pic wahaai tsoohmiik aamaaigüla.pic wah tünda eeba.pic üpütütamin.pic-ki-nüü e’elakin cuwaalap.pic-ki-nüü elakini’ina mükihi eeleewinakin.pic wanda woo ataatwal nünütswan-nü’üng cuwaalap-ta uyuugagiim.wah aaiyaamuuts maagina’ats kaayüt.pic-kila’ang wahaai ooliin ciiuba.pic tüwü hac ahaainütücü wo’okan wa’ icpehu’awaan apalaa’ala.pic ciiuba aamaaigüla.wahai-gila’ang tii inggim.pic-kila’ang üübül haniip.pic-kila’ang aahal haniip.pic wahaai-gila’ang tübata wal wücüng inüüla wüngaalamiik.wah-kila’ang inüt tübata.yoowi anghaniil üübülüügim.pic wah wahüc cooyin-nü’üng üübülüügim.ix-pi-wet tübata inüt-küt-ni.ha’-kü-ki pinggüng.pic-ni wah aamaai aahal.wahaai-gila’ang piniyu tübata inüt.pic-kila’ang wahaai tübata iniiya’awac inggim haniimini’igaan-nü’üng.wah-kila’ang aahal’ amil.wahaai-gila’ang iimi tuuli’iminiik.tübata-maluuts tüüdzaala.pic-kila’ang iimi.napaai-gila’ang maacata iimiin ku-di co’ogonnta.pic-kila’ang wah üübülüüla tuuli’ip.pic-kila’ang anghaniila yoowi aadawüük.pic-ta haainda-bum kinat-küt-tciyang.tübata-gü-kila’ang.wün wa’ tüwüwan tükil-gü-ta kuu haaiyi aaiyaamuuts ooyats-kü-ta.pic-ta ündünaawai ii igicpitc.haaiyi ooyat-kü-ta.pic-kila’ang wahaai iimi baseeyalaminiik.wah-kila’ang üübülüüla üülü’üng.pic-kila’ang wahaai yeewang iimi wahkiik wal inyaana’ang halükamatsin wün ogon pinüü haiyi ooyap.yoowi aanaawicm.pic-ki-tüpü wiina’at ii igicpitc tübata.tüwü tüwü-gü-ta.küdzüü’a-ta.tüwüwan-bi taatwal-ügüt.wahai-gila’an-di iimi preecnu’iminiik.wah-kila’ang üübülüüla.wahaai-gila’ang inyaana’i wahkiik.yoowi inyaana’.wah-kila’ang ti üüdüüdza ii igicpitc.pic tciitc co’ibit co’ogonnta ündünaawai.wahaai-gila’ang iimi notfookminiik wanaang muwaalap.wah-kila’ang iimi egeewanaap muwaalap.tuuci ilmaxkang pooht wa’awat tuwubil.pic kumuun-nü’üng tsunggut.wah-kila’ang üübülüüla notfookip.wah-kila’ang ataxkin.pic-kila’ang wahaai yeewang iimi pini’ik haniila.haaiyi ooyat.pic-ta ündünaawai ii igicpitc.wah-kila’ang aahal paaidaal.pic-ta-wal pülüt wanda anghaniil tüünaawayaagimac tübata.tuuci okogooim yoowi kimat tübata tüünaawayaagimac.pic wicaa-bum miyahai wica inggimica anghaniil yoowi’i-güt.haa’ic-kü-kila’ang iimicaa-gila’ang.haa’ic-kü-ta wanda okogooim halü-l-bee üüdzümi-gü-ta.pic-kila’ang wahaai yeewang inggim ciiuba haniiminiik.met aaiyaamuuts üüdzüm miyapüüts.üübül-gila’ang haniip.pic wahaai cooyin-nü’üng iimi haniiminiik.pic-ki wahaai aahal’ haniip-kila’ang aahal’ haniip.
Wordwah-ki-gitcipicwün-giwahhalütpinggütkumuun-nü'üngku-dinü'üngpaadziinwah-kila'ang-gitcpini'iyuipicpic-ki-gitcmeta'ayaaumet-kitc-kioodooipic-kitcnü'üngaabuunaahyanü'üngpiiciyinpic-ki-gitcanangatpiciba'acpic-kitcnü'üngaabuunünühyatpic-ki-gitcanangattuwubilaanaamuugucpic-ki-gitccongotaüwükükin.ihyandzühaabuu-güc-kitc.haa'ic-kütpic-ki-gitctükattükilawahaai-gimeta'ayaaupic-kimaagatmeedapickumuun-nü'üngüüdüwülaan-nü'üngpic-kitohatpic-kihaawalamü'ügatpini'ikindimaaitcikiidawaltükiukangkinaniukang-gikumuuipictüwü'ü-gütkumuun-nü'üngpini'ikindamaai'imü'ügiukangcuu'itatahpundakuditakaahiku-diowiidapic-kikinanatwalakumuuiku-di-kwelaahanaaliukangkuyuulakangaaganaiyinyoowi-kwiiciukangnaawidamutsuulakangaaganaiyinpic-walaaabuun-nü'üngkaadzatwal-gila'angtükiukangtciitcwana'acpic-tciyangkumuutooilaaniukangtüwü-bumtooiyaihac-pumhaaindaüüyühaiku-di-bumhacatamiükütsi'icaiyicataawügütani-bumyahnatpic-bumuu'uulawicatüwü-kü-kila'angpic-kila'angtüwütooiyüttciitcwana'acwahüc-kiogonmetuu'uulaumiim-giyaahnatkumu'unalaawiyinpic-tciyangtü'übinuga'adawaaniukangüülü'üngtoomowacpini'ikindamaaiictapicaacülaahai-bummeedaakyeu'wicinhuudakinangwoo'om-bumo'obicapictüwü'üi-güthac-tinghaainttsüxkicaku-tani-phaa'ica'acüülicakuu-dinguu'uttsüxkicawohüc-kila'angaacüliiukangtuugakangtuuciüüdzüü'üttuwubilpaalcipta-gila'angwatpalaa'inataaciba'acpictüwüpini'ikindamaai-gila'anginüttüwütciitcwana'acpic-wahaaitciitceleelepüülüübülüügimpicpinggütanahatshactuumuumü'üngwiihülannü'üngpunggumüüiyintüwü'ü-gütkumuun-nü'üngpic-tciyangiimiinwah-kila'angüübülüülahaniibanpicyoowipunggumüünpic-kila'angwiihütpini'iktaalku-di-gila'angkutugutüülü'üngpülücpic-kila'angwa'adiukangpaabücnoo'ogiima-kila'anghaniiminiikpic-tciya'angpülüngkumuuwahaiyiukangma'inic-pumoonoogim-gütpaabüc-kila'angpic-tciya'angciiubatüübülatwün-gila'angogonpinünoo'ogiima-kila'angpic-kila'anghacüüdzümiimipiceleelepüülü'ülüüübülüügimmeeda-küüdüüdzawalpunggumüüi-gütkuaabai'i-gipaaim-gütwiinin-nü'üngtuumuumüüyü'üng-gütkuwükügiimai-buumuu-güttüwü'ü-gütkumuun-nü'üngpic-kila'angwahaaiiimiwükülacpic-kila'angüwükükinimbinaa-gila'angwah-kiwiihiukangpic-wahaai-gila'angüüdüüdzapic-kiwahaaiickwele'eipiimipic-hac-kimaagatalaawiyinwa'adingaawinapüülingpictciitceleelepüülhac-nimaagangwalalaawilapic-niaawinateleelepüülpic-kila’angwahaaiiimipicickwele'ibatsuüülü'üngiimiweldinminiikpic-tciyangtciitctaatwala'apcülawahpunggubatsmiyatpic-tciyanga'alaawinkould-gütpic-kila’angpiniyukould-gütminahac-kila’angmaagathatcigiinwünüpic-tciyangtaatwaltaawügütayatwahaai-gila’angoonoogimüülü'ünghaniiminiikpic-kila'angwahaaikimatickwele'eiptciitccuwaal-giiimiickwele'eippic-ninwa'aawinapüülwubamiim-gi-hacha'ütwalhatcigiyinpic-niwubapic-kiüüwüüdüpic-kiwaloowaniiatsabaa’inwahai-giiimihaniiminiikpic-kiwahaaiaawaahaiogonhac-kiümbüiimiickweleippic-kila'angiimipiitersinünghaniibantütdüü'inaalacpousti'iwah-kila'angakampuwawiicibaanmuwaalingpic-wal-yeewangütüdüü'inkumuun-nü'üngwa'adulapousti'ipic-ki-nüütapiciukangtaalku-diüülü'üngwaltükatpülücüülü'üngtapciilaku-dicuu'itayoowi-gila'angütüdüü'inhüctüh-kila'angeeyattciitcpousti'ippic-ki-nüüwaahinatpousti'ioonooupmuuduuiwina-kiwahyütappini'iktaahawilwahaahal'tütdüü'inacpic-ki-nüüüülü'üngi'ickülapaalawanaangogonwahpaalwünütmetcumu'umangpic-kioonoogimickükinacpic-kiüüyüunoo'ogiimactcoomiik-kiüwüküminwahai-giüüyüuwah-kitsaayaaupic-hayii'agipic-kinangpic-kiaamaaigülaanaagalabinacickats-kiwili'inatpicwahkumuun-nü'ünga'alaaumaa'iciik-pimiyatüüyüu-gi-gü-kihaayi-nü'üngickinpiniyuümünüüukimaa'a-gütickülaamala-gütwahaai-gila'angoonoogimickükinacwahkiikkaampuipini'iktaahawil-gila'angwahaahal'pic-kila'angaayawapic-kila'angoonoogimhaniippic-kila'angtoomowagiimangiimiciiubakutugatatütdüü'inaalacpic-kila'angpiniyuiimipic-kila'angwahütüdüü'inpini'iktoomowilyoowikutugatwa'adultciitcuwah-kila'angaayawapic-kila'angoonoogimhaniiminiikpic-kila'anghaniipüübülpic-kila'angna'achalüthaayihaaintwaahayilpic-kila’angkuuliukangpogitü-kila’angwohoonolaapwila'ala-kila'angtüümalaawa-kila'angomohitspic-kila'angtciitctübüttuuilamipogitiku-hac-kila'angcuwaalapkuulatwohoonolaapogonwa'a-dziyangtüümalaawatpic-tciyangapcücamangatalama'atpicwa'a-wetcupogithalütpic-kila'angwa'adatpaangaela'-a-kila'angüücüüwanamiikwohoonola'angmaabanpicpaaimuyuugatwa'adinakinatwalmaayinwohoonola'angpaaimwil'wi'ilaminatwohoonola'angmaabantaawüt-kila'angkuulatpic-kila’angtiiwahaiümbücüüwayinkuulatkuulilawoodzooyi’ina-kila’angwatsiwohoonola’angayaawiyin-gila’angwoodzooyi’inictutwatsi-gila’angwoodzooyi’inatpic-kila’angtüdühiinatuu’utawoodzooyi’inictiiya’awactüwülü-kila’angpo’odzictawal-gila’angmuutwoodzooyi’inictackiimaaogonmi’ipilmuuteeyatmaahaijing-napaaiuudiilamwatüübatwoodzooyi’iniilapaaimüaactalpic-tciitcpeewelangmuutpaaiwoodzooyi’inicptciitciijitciitcpic-tciitcpeewelangmuutwalpo’odzictapicmi’ipilmuutpic-wetcucüüwanmuutpicwatangaabanmuutwa’adingwoodzooyi’inicinpicwahaiümbücüüwanmuutpicwalwoodzooyi’inictaikiikpalakütwahaaiümbücüüwanmuutpicikiikwalwüji’imiinatpicwahyüüwüminatwalpo’odzictaeeyattaawüt-kila’angkuulatpic-kila'anguugakaayülatpo'odziba'acyoowi-gila'angpaahuulutuugatatüwü-gila'angpaahuulutuumuucaana-kila'angpic-kila'angya'awacpo'odzictutciibapüla-gila'angpuunatwal-gila'angpo'odzatpickiimaaogonmuuminatpicwalpo'odzictakuuyutwa'muuminapüülomholoogancuwaolingpic-tingmuu-gütpic-pimuutmii'iim-biwa'paahuuiaaxyatpicwahkuuyupüülmuutwetcupicwalpo'odzictamuuminatmiimmaagatwalkuuyiipicwalpiciinakinatwatsiwalpaahuuipicwahaiümbüwaltciijiikuuyaanatwalpo'odzictacuwaalingomholooganyahmuu-gütpicmuutmii'iimpaahu'ungaaxya'a-gütpicwa'wetcumuutwa'kuuyupüülpicwalpo'odzictamuuminatpic-taeeya'aanattciitcpaahuulapicpaaimpaahuubuuinoolathaniipeeyiwacpic-kila'angwahaicüwayinümbükuulatyahawaalaaanaawictut-kila'angpini'ik-kila'angindamaaitüwülutictaku-diuunalatübaaijiku-dianghaniilapini'ikogontciitcwana'ac-kila'angpiniinütaanaawictuc-kila'angwalyahawaalapic-kila'angwaltübütüüdü'alaapwalaanaawictiipicwahaaiwaagücpa'adzi'ütüüdzüminütpic-kila'angwahaikuulatümbücüüwayinkuulilauuguuija'ilapic-kila'angtciitctübüttuuilamipaayübüülac-kila'angpuunatpundziyinpichactaawügüthaaindapic-kila'angwahaaipuunaniiya'awacpini'iyuuuguuijütpic-tciyangkuuyü'atmaa-buumu’ü-gütmiyanghiik-kü-kila'angpicmaaigügiimatpic-kila'angwüügiyinkimatpaaimpicoonoominiike'elapictciitcwükütpicwa'a-wetcuwünogonpinüpic-kila’anghacümbühaa’icauugul’pic-kila’angtohiiukangtohiilataahawactciitcwana’acpic-kila’angtiiwahi’aanalatwahaai-gila’angtohiiukangtohiilaku-di-gila’angwahaaiweleehanaalatpaalegeewanaapyoowi-gila’angkuyuulwiicathaaiyoliku-dtcoohipic-kila’angpaalatwaagina-kila’angpic-kila’angtiiwahaiümbüyeewangwelehanaalatpic-kila’angtiwalpaalatümbüku-di-gila’angtohiilaümbü tohatpini’iktaal-gila’angtohatpic-kila’angwahainoo’ogiimat maahaijingtaal halükinachaniiminiik-kila’angpic-kila’angpülüctiiümbüwaahaiyütwal waahayilatüwacpic-kila’angtiwahaaiümbücüüwanaaptaahawilaaptübatainüülatinüülatpiniyu-gila’angaabuun-nü’üngminapiniyu-gila’angku-diüübüyoowianghaniilüücüüwanhacaaiyaamuutsanggamuumütscüüwananghaniilyoowianghaniilpic-tapatsaahilatüwülütüülü’üngpic-kila’angtohiilamü’ügiiukangpini’ktaahawil-gila’angwahhalüttübatainücpini’iktaaltciitcucuul-gila’anginütmüügi’ü-kila’angku-d-gila’angaahüpüüyininütuyuugangpini’iktaal-gila’anginiiukangwahaai-gila’angnoo’ogiimatmethaaiyi’ingtübatapic-kila’angleewinattübatapiniyuyoowiaaiyaamuutsiniitctübatapiga’acwoo’amhajingmaacatpic-kila’angleewinatpiniyunoo’ogiimachaniiminiikwal-gila’angtükiukangtoomowacpatsaahilaku-dicuu’itaaamaaktcaamilayoowipini’ikindamaaitohiilakuyuulapini’ikindamaai-gila’angtükiukangyoowiwa’antwal-gila’anginüüliukangminametuyuugang-gila’angpiniyu-gila’angtuunawac-kila’anginüülatwa’andametpicuyuugatyoowipic-kila’angwali’icatwa’andapicwalaaiyaamuutsaabuutswaginatpicwalwaagüngunungaalatpahalaappicwalunungiiya’awacpaa’atpaa’ictappicwalpaa’alacpuwatwahkiiktuudaa’iyinpicwahaaiwalmihuuinatpicwalwiiwatkaadzulaappicwalkinathaniilamiikwal-gila’angtükatitciijamhaaiyitapiciiltcaamila-gila’angtükattciitckpini’iktoomowilpicwahaaikumuunnü’üngmuhilaüüdüwülüpeewelangmoonilaabalaa’aaiüüdüwülica-kmuhiiyila’a-gütkuupiniyu-bumkimaahai’i-gütwa’ taalap-kütpic-kiluutsümüyüwicatüwülüng-gütmaahaijingtaalwo’okan-giluutsumuhica-gütpic-tawahaipiniyuüübülwahtaalappini’iyu-tümüyüwicapichili’idatspinggütwo’okanaa-giluutsüüdüübica-gütku-ditüpiimil-güttüwü-gütanghaniilpic-ta-waltuugalüüdüübawoopaaituugawüt-taüüdüübapichili’idatsimbingkwo’okanaa-giluutsa’alaauwinaadzowaala-güttüwü-güt-taanghaniilyeewang-güthili’idatspic-ta-walyeewangwalaadzowaalaa’alaawinwa’ hili’idatstaawügiiba’a-tulindaanghaniil-güttüühawaaluuhaai-bumomoix-küthili’idatstüwü-güt-taaadzowaalkuyeewang-giluutsüüdü’hawaalica-gütaadzowaalkuuütüpica-ktciitckooimiku-ditciitctaatwala-güthili’idatswa’a-tuliiwihicaa-güttüwü-gütaadzowaalpic-ta-walyeewangwandaaadzowaalo’ooutciitckooimku-ditciitctaatwal-tüpüo’oowanpicwandaaaadzowaalanambüüiütüpku-diwiilaaipic-ta-wahpiniyuüü’üüwünpaa’atsupictciitctaatwaloo’obanaawidami’ibappicwahtciitcaadzowaalpoo’ilaappumapanayantswatsyüwütmaapmeeda-güthili’idatstüühawaal-luu-biicpicwahaadzowaalü’üdüü’anwalwatsaadzowaalpaxkanapüülpicwandamoonilaabalaadzowaaluumuulupicwaltciitcuumuumoonilaabalaawai’wai’alamuucpicwa’kooimwiihüpüül oolüügimwaaiwai’alangpicwa’kooimeheu’wiinaminwaltaatwalamuuguminangkuumawaalapütüppichacumunuuginpiciiniwalmuucwaipicwa’aadzowaalmuu’upüüloolüminwahkiikpicwalipciinanwütsi’acwalwatawatangaabanwali’iginipiciinanwalapicwahaiümbücüüwayinuumuupictiiwahaiümbüuumuupaai’amuumuuhacwalama’iyinhacumunuuginpictiwahaiümbücüüwayinuumuuwoo’amihacamaaniginilmaxkang-bumweeduu-güttüwüwan-bumaadzowaal-gütpic-tawahaiaaixpichili’idatsimbingkwo’okanaa-giluutsaaixciiuba-giluutsiimicahaniiminiik-küthili’idatspic-tawahaipiniyuiimipic-kiwahaaiwaahayiukangtciitcwana’acpic-kiwahaaimi’iukangpaalageewanaappic-ki-wahpülüülachalüttüüdziilingoonoominiigan-gihalütku-di tciitctaatwalpicwahaanaawictinggimpic-niaadawüükwahhalüngpic-niküdzüü’inat taawügücpicwahaitüüdziilapolhom’pic-ki wahaihalütogon-wahpicipcakintüüdziila-batsutuucimapitaleleelinanündünaawaipicwahaimi’aamala-güt-niwahaai-gila’anginggimmiyaaneewahpunggun-nü’üngüüwünütpic-kila’angwahaiinggimoowookin-gila’angpungguyiin-nü’üngpic-kila’angmaacilaapüü’üüwüntuldulapüülapwah-kila’angandanawooma-gila’angyoomtuuci-wahkooimüüdüü’üttuwubiltuuci-ninnaabiidütooyomangwah-kila’angataxkinmii’iimwahaai-gimeedakinggimwaahaiyippic-wahai inggimhaniipholoodappic-ki-nüüwahaaiümbüüwoopaaita’ongpic-ki wahaiümbükooimiüüdüucüüwayinpic-kiwoomaüwüküminwooma-gila’angtiiwahyoomwün-ogon-gi piniinütpic-wana’acooyomatüücüüwayinpic-kiwahaaiüülü’oocooyüwalkooimipeewelangtaalatüüwapüüipic-kihaniipiimiinwahiüüdzümaahal’aamaayumaahaijingcuwaalpic-kila’angwahaaiomohi’itcapalakpic-kiogonaaixhac-kiümbüüwükhaayicapic-kiaahalihtciitcupalakiya’awacwün-giogonpinüüaanaawicmitüüwatpic-kiomoküüidüuümbütciitcaanaawictapic-nü’üngaabuunaahya’a-güthac-kikuuyü’a-tüpü-gütmiitala’a-gütcooyi’inüngnaaluwin-güt cüüwayin-bikuuyü’ai’i-güttüwü-gü-kipic-ki wahaaiü’ünühüipic-kiiimiaadzowaalappicwahaadzowaal-ninoodoyaanpichac-ha’a-gi-lma’in-gütpiniinüpüül-dinghalüt-küttsüüwaangaundukhalüt-küthac-ki hac-kü-gütpinggüngwahaai-gi oonoogimcooyi-giaamaaiiimiwahwüng-giogonpinüünoo’ogiimacpic-kiüübül haniippic-ki kumuuia’awiinpinggütwa’aadzowaal-nipiniinüpüül-dinghalüt-küt-nipickumuun-nü’üngii’aanicaa-gi-lingmoomoohta’a-gütpic-ninii’aanpic-ki aadawüükwalaadzowaalatücwayinpini’ik-kiindamaaiaadawüüktohatacikolamaadzoobanipcakinpicuyuugalacuwaalapku-diümbüikiigatsutciitcpic-kiwalcoongoyipinggüttaawügü-gü-kicikolpic-ki-walyeewangtaatwü’tüwü-ktooiyütpicwa’aadzowaaltücwan-gü-kitctciitctaatwalaimbingkümü’ügicaa-gi-gü-kijaamang’taawügücpic-ninwa’taatwala’awiinpinggütwa’aadzowaa-gütümü’ügicaa-güc-ting-güt-niwa’oomooh-nü’üngtüwü-gü-kipinggüngwaloomooixpic-ki-walaalitcoodoiyaanpictciitctaatwalü’ünühüipicwa’ aadzowaala’aayiuku-di wa’tücwanaadzowaala’aayiuminawahpic-kila’angpini’iyuanghaniiliimiwalha’üülacwalaadzowaalapicwoomayaantugawütpictiiwalcoogonhtaaagütmuuluwacmuuluwattugawütiiaadzowaal-tul piniinüt-kütpicwa’ pinggüngüüwüüdühaa’ic-ki-nüü-gütkuu-wüntaatwalhalüt-küt-nikuiiciiginicaa-gihacwoogamyeu’wakang-gütpicyoowianghaniilha’ütpinggüngpic-wa’aadzowaal‘aaixaayaanipiciimihaniipicwahaaipiniyuanghaniiliimiku-diwa’ tücwanaadzowaalinggimpoohtamiikpic-ki-nüümiyaamalatüüdziilap-kü-kioomooixwükülaamalii’ilatüwü-gütpic-kila’angiimipoohtamiikwah-kila’angüübülüülapacatapwahtaatwalüüwünütpaaiii’ü-tawah-kila’angüü’üüwünii’ü-lupic-kila’angii’ütciitcii’ilapicwa’aadzowaalüübülüügimagi’i-buumuu’ü-gütpicwahaaiümbüo’oxtapictciitctaatwalimbingkwa’a-wünüyukaayahü-güttüwü’ü-gütwal-gikuuyü’at-kütpicwoomaaaalitcipiciinwoomaaalitcütübaan-nicuunaban-nü’üngpichacuhu’udawa’aalinpic-kiwoomaütübaantca’apübaanwoomanü’üngaalinuhu’udapicpütütiinaciimiuyuugalapicwahnümütsingwane’elakinaalitcipiciinpic-nü’üng wa’oomoonhüwüküwükanaalitcinpictciitctaatwalaamaaigülahaniipüwükülaaalitcpic-kiwahaaiciiubaiimihaniilamiikaamaaiwaloomooixpicwa’taatwalüübülüügimwahaalitcyüüwüügimatmaapmaawa’taatwalnongoi’il-gütpicaamadza’ü-gütpicwa’ taatwalhaniigananhacpicaa-güt-nipic-ki wahaiinggimhaniiminiikpicwalyeewangnahakananüübülüügimwoo-dapic-nü’ünganggamuumünpinggütmetnahakananinggim-gütala’acoolü’-gütpic-kiwahaiooloonooban-gi ipicpicnahakananüü’üüwünüügimwahaalitcipiciinpic-kipinggütmaa’inic-pi piciinataalitc-kü-kiwükügiima-ki-ling-gütpicmaaaali’iding-gütihcuunabaan-gü-ki.pic-kila’angolhom’pic-ki walaalitcipiciinpo’ogocinomholoogabaanpic-kiamhawalaalitcpictuuciwa’atciitcaalitc-ninütübaancuunabaantuucitcününüü’atmaa’inic-pitcününüü’at-kü-kipic-kila’angwahaaiinggimoonomiikwah-kila’angüübülüülawahtüüdziilapwah-kila’anga’alaaumaa’inic-piwaltaatwalaümü’ükpeewelangaalitcipiciin-gü-kipic-kiwüügilapuumuukumaai’inic-piaalitcleewinat-kütwa’taatwal-nikuuyü’at-kü-kipinggütunduugataatwal-gü-kipicwa’taatwalo’oxtiiupic-haa’ü-gütwa’aadzowaalümü’ügicaa-giyukaaiyahei’i-gütwahüc-ni ogonata’agaku-phaaindainügiimattüüdziilap-küt-niwa’taatwaltciitcwanaapmeedak-kütwükügiima-kiii’ila-gü-kiku-wani-phacmaagatyüxpiiltüüdziil-güttuuga-naawidami-gütyüxpiilwandzil-gü-kipinggüngku-wün-gila’angogonwükütwalii’ila-gü-kiku-undukhaniilcopcoobatwah-kila’angwüküt-kü-kiti’ aatsomokmahanigücing-gila’angwükütwalii’ilapicwa’alaawapüülküdzüü’atpinggüng-niyoowi-nü’üngoomoohüxtsaawapüül-nipicwahaaihacümünuuginalaawapüülpicwahaaiimbingkwa’alaawapüülmiinamaaluuts-kütpaalageewanaap-küttsoohictap-kütpicwahaaiimbingkalaawapüül-nü’üngoomoohmüüyinkimaahai-buumu-gütpaalageewanaap-kütyeewang-gütwah-kiluutsa’alaawica-gütwahaai-giiimiiniiuwaltuugalpicwalmeedak-kiiimiiniiutükictappicwa’ nahakananüüwünütwahhawaabaan-nü’üngtükang-niyoowianghaniilcuunabaanpictciitctaatwalimbingkan-awünwahtücwantaatwal-güthaa’-gütnahakananyü’üwo’okan-giluutsiwili’inwica-gü-kitükam-bee-gü-kipic-pum-niwil’wil’inahaai-gü-kipic-kila’angwahaaiiimialaauwictamiikpicpini’iyuwah-ni’ingoomoohmüünhalütwahalaauwictappicnahakanan-ninimbingktan-biümbüoxticamiuku-wünwo’okangühai-bi’ü-gütoomoohmü’ünga’alaauwica-gütpic-taa’alaautüwütpiniyua’alaaupicwa’adingaadzowaalingpaahuunhal’halatpic-nü’üngaalinipiciiniutciitcwoo’okanuumuupic-tüwü’ü-gütalaauwapüülpic-nino’oxtaani-bum-beealaauwiba’at-küthaa’ic-kü-kipinggüngpicwahaaialaauwapüülomoixpa’alaautüwü’ü-gütipicaa-bi’ü-gütku-hac-piümbüü aalitcleewinahaai’ü-güttan-kiima’a-dinguuguuyü’icakumiyahai’i-biikiik-küttüwü-gü-ki pichac-kiümbüaalitceleewinhaa’icaipicaa-gipic-kiwahaaiiwinaanghalamiikiimiwah-kiüübülüülatuuciyoowiaanaawicmwooma-giüwükümintciitcwaltuugalutsuluumalaa-gila’angaahalica-gi-lingaamaayu-güt-nihaa’ic-kü-kihaayi-nü’üngooyan-gü-kipinggüngpic-kiwalyeewangtooiyiniinümütwahpic-kitiiwahaaiümbütciitcüüdüuwal-gitiyuüwüküminpic-kila’angutsuluumpic-kila’angmeedakoolpic-kila’angütükalatükictapwah-kila’angtaawütaahaltuuciyoowiaanaawicmkimatwahagiüwünayaau’picntaatwal-gü-taoxtatwalkooimikuungan-nü’üngwünü-gütpic-kila’angwahaaimettuugungiimioonoobanpic-kila’angwahata’agawalnahakanayininyaana’angnahakananmaa’icik-pimiinatiikooimi-gütna’ac-kila’angtooiyüthacmunuugatmiini’ing-gütan-biogonpini’ikaanaawicmioodoiyaanica-güthaa’ic-kü-kiaahyü’ü-gütpic-ki-walkooimiimbingkmiyaa-gü-kipictüwü-güthaa’ica-gi-lingogonaadawüügica’ü-gütku-tani-pcooyiba’atku-ptciitckooimialaawinahaai’i-güthacogonpini’ik-kütpictüwü-gütpic-kiwoomaümbücüüwayinüüdüupicmiyaamalahaniiban-nü’üng-gütpic-kila’angiimiwah-kiaamaaiaahalhaniibanpic-kiwahaaiinggimbicipminiikwah-ki-walnahakanayinaadawüükma’a-gütam-bi-metoocooyü’ü-güthaa-gü-kitüwü’ü-gütpic-ninmaaiamhahalühaai-biaamaaitüwü-güttüwü-gü-kipinggüngpic-kiaamaaiaahalnapaaicuwaalpicilmahkangwa’kooimaanaayuwüt-nipic-kiwahaaiawa’atwalkooimipic-kiwahaaicüüwayinkooimiümbüüüdüuwal-gioocooyüüüdzüm-giaamaaiaahaltüwüwankooimhacatca-güthaaindaamhaijingcuwaal-giaamaaiaahalpic-kiwahaaimiyaamalhaniiban-nü’üng-gü-kitüwü’ü-gütwahaai-gila’anginggimpic-kila’angüübülpic-kiwaahayiukangmaacilaücükiwangpic-kila’angwahaaiahanihailaanghaniilaoounamiikwah-kila’angüübülüülapicwa’ tciitcaanaawictipcakintaawügüc-tciyangpülüülangtuuci-gitcküdzüü’atma’a-gütimbi-doma’-kü-kila’angpic-ninmaaiamhapicwahaai-gila’angüülü’üngoonoogimciiuba-gila’angüübülüügimhaniilappicwalyeewang-nincooyin-nü’üngaawahaituuci-bum oomooixküdzüü’inattaawügüc-kütcooyingpiga’acaanaawict-kütpicüüwüüdüpicmiiba’a-ki’i-güthaniiptüwü-gü-kipinggüngpic-kiwahaaiiimiinpunggu-batsu-gila’angiimiiimiyaa-gila’angciiubawanaang-gila’angataxkinaalawahaai-gila’an-diiimiwalyeewangpic-kila’angtiümbüataxkinaalawahaai-gila’ang-diümbüiimimaahaijingtal-gila’angiimipic-kila’angüübülüülahaniibanwa’adingkooimüngpic-kiwahaaiyeewangoonoogimiiba’pic-hacmiiya-gütwa’kooimhac-kiümbüüüwüüdica-gütpic-kiaahalwahciiubapicwahaaiüülüüüwüüdüümbüwoo’icüt ogonwalaanaawictapic-kiwahaaiimbingkhac-pitüwüaahalicaweedukuoonoolicaa-gi-gü-kipic-kiwahaaiiimitüüdziilamiikpinggiiya’awacpic-kiwahaaiwalmaaigüliiwilaüwükwahaai-giinggimpic-kiüübülüügimyütapwah-kiandanawahaai-giünggübatsuinggimpic-kiüübülüügimhaniipüülüügimangpic-kiaahal’haniiptciitcwal-giaahalihpicwa’kooimo’oowanwa’ogontüwükimahciiuba’ü-gütpic-kikumuuiimbingkoowaniiyin-giüwükwa’adingkooimüng-gü-kikuaaiyat-ni-gü-kikumuuiiitüwütaawügüülai’i-bipic-kiwahaaiiimipunggubatsuiimimaahaijingtaal-giiimipic-kiüübülüülatuucinü’üngcooyinküdzüü’attaawügüc-nipic-kiwahaahal’üüdzüm-giwahaahal’pic-kiwahaaiinggimhaniiminiiktaawügüülam-beekuumuui-gü-kiwica-koonoogimicapictüwü’ü-gütwahaai-giinggimpic-kiüübülihwooma-kpülücwaahaiyilaüwükpic-kiaawaahaipini’iktaahawilku-ditciitctoomowilpicwahkooimo’oowankimahaai’i-bi’i-gütala’acpic-kiwoomaiimipic-kiüübülüülawah-kiaahal’pic-kila’angwahaaibicipminiikiimipic-wah-kila’anga’aainiuünühyatwa’naaluwiying-gü-tanü’üngcooyiyinpic-kila’angiimiwahhaniibanpicmetuuduumu’picü’ünühüiükwanapa’adzi’cuunabanwa’ümü’ükpicayaaupiibitcinamhaa-damükihicooyiyin-nü’üngwal-gila’anga’aiyaawinpictüwüa’aiyaaupicaamaaiyi-nintooiyüttciitcwana’acpiccooyin-nü’üngwüüdüttciitcwana’acpic-kiwahaaiiimitciitceleelepüülaptüüdzatii’ilapic-kiündünaawaitciitciwatapic-ki-walii’ütciijam-gi wo’okanii’üwahai-giiimipic-ki üüyüuwütsacwalii’ilahac-kihaaindaamakwah-ki üpütütapic-nimaagina’oocongko’onin-nü’üngicilupiinaminpic-kiuumuukwahpicwahpaaiataatwalüübülüügimpic-kitc-tawalmaagina’ioolinpic-kitc-nin-daowohoo’inpic-kitc-ta-niningginbicipminiikwahaadzowaalapku-hac-ki-niwandzilmaagathaaindapic-kitcyoowianghaniilaadawüügügiim-ni ku-di’i-wa’aadzowaalpic-kitctsoohanaama-gü-kijako’onin-nü’üngpic-kitc-nin-daiimiincuunabaanwah-kitc-ninoodzoohanpicnaanaauda’ong-giamaktsuluumictap-kimüühü’atpic-kitciitckooimiaadawüükwet-niwünwiihüpüültükanat-niam-bituwubilünühyat-küt-nihaa’ic-kü-kipictüwü’ü-gütpic-niaacinatwah-kiaahal’tciitcmüüyalpic-niwahaaiiimiinhaniiban-nü’üngwah-kiaahal’üüdzümihaniipmaahaijingmüüyalünühya-kiwoogamipic-ki wahaaiinggimiimica-khanii-kü-kicooyitüwü’ü-gütkuuiimiinica-kmükihi-gü-kipictüwü’ü-gütkuutüwü-pwiihai’i-gütpic-ki wahaaiiimitimiwala’anghaniibanwo’okana-koonoola-gü-kihaniip-kü-kikuuiiminica-kmükihi-gü-kiwaltimiwalatüwü’ü-güttüwü-pwiihai’i-güttüwü-gü-kipinggüngwahaai-gila’anginggimih-kila’angogonaahalpic-kihalütogonihpictco’ogilüübülihpicüübülüügimnü’ünghaniibanpic-ninmaabanüwükma’a-gütaamaabitcnü’üngwüntaawügiinpicyilaha-kitaawügüc-ting-gütki-kmina-gü-kipinggüngpicwahaaicooyin-nü’üng üwüünü-gütpic-kiwahaaimaabanüwükmaa’ü-gütimbi-doma’-kü-kipic-wahaaitco’ogil-ninimbingkoowana-kiinyaana’angalaauwiyin-gütku-wana-phac-ninaauwin-güttco’ogilkutciitcpeso-gieeya’aanat-kütwoobapantaaling-gütimbi-nina’awiinicawoobapantaaling-gütku-dingümbü’ü-jiitcehkooim-gütwa’a-ninwoobangantaaling-nina’auwiinica-gütpictüwü-gü-kipinggüngpic-tawahakaampuwa’wahaai-gila’angwaahaiyütwoobapantaalingpicwahaaitüwüda’aya’awangtco’ogil kimatambacupümünghaniibanwahkimatwaahaiyügiimacpicwahaaiüülü’üngmiyatciiubawünogonpiinü-pini’iktaalpicwahaaitco’ogila’angcooyinoxtatminatahambilipini’ikindamaa’iwükütibiilaoxtatpini’ikhaitcigiiwattingwaan-gütpini’ikwaloxtatpini’iktaalpiniinütpic-kila’angwaahaiyütogontco’ogilaaamaaiyupini’ik-kila’angindamaa’iwüküttü’übinuga’adawaalawalpini’iktco’ogiloowanatpicnü’üngwahoomoonnoowanaana-nitsoohil-gi-gütkuaauwinahaai-binü’üngambai’icin-gütku-dinü’üngnaaluwiyin-güttaawügüügimahaai-ni’ü-gütcooyi-nioodzooh-kütpic-kia’awiinwalambai’icinku-di-walnaaluwiyinpictüwü’ü-gütaadawüügülica-gila’a-güttüwü-gü-kipinggüngwahkuanaha-phacwaloomooixalaauwin-gütwaltco’ogila’a-gütpinggühaai-bimiinai-ji’ü-gütbicipminiik-kütpic-kiwahaaitco’ogila a’alaauwinanaha-p-kitchac-tciya’angmiin-gü-kitco’ogilapictüwü’ü-gütyuuiimica-giluutsyeewang-gütpicwahaaiyeewang-gia’alaauwinwalmiiba’apüülameeda-giluutsiimii-ba’-kü-kipichaca-kmaanikmi’i-gütkuwiihi-l-beenaanaautaal-gütpic-kiooyataüwükica-gütpic-kitco’ogilaimbingkhayii-gitcooyanwa’adingmi’iiba’apüüling-gü-kikuuanahats-pumhacwiihnaanaautaa-güt-nipic-kiooyataüwükica-gütpic-kitco’ogilaimbingkwa’-ogontüwümi’itc-kütinggiluutsmapil-gütpic-kiwahaaiimbingkwaltaatwalaiimiyaa-gila’ang-gija-gü-kiyuutüwü’ü-gütpinggühaai-bumnü’üngpaadziiyinpülüülac-kütkimahaaipicac-küttüwü-gü-kipinggüngwahaai-gila’angiimiwah-kila’angüübülüülaindipendensippic-kila’angwahaaio’oxtawalnahakanayinan-gitcwohücwa’tsoohilhalütih-kü-kila’angpicwa’nahakananhaa-gütpictco’ogilimbingkalaauwiniiba’a-kila’ang-gütpictüwüü-gütpic-kila’angiimicuunabanwah-kila’angaadawüükwaltsoohilama’ma’yukaaiyahi-gütkuwün-agi’i-gütwünnü’üngoomoonn-gü-kitüwü’ü-güttaawügüügima-kila’ang-gü-kipicmeeda-ka’alaauwiyu-gütnapaaimüüyal-giamhiiu-gütpictco’ogila-ka’awiinpictco’ogilimbingktüwü’ü-gütoxtaamaiinahakanayinpictco’ogilo’oxtapicnahakananimbingkhacatspicmapil-gütnapaaimüüyalamhiiu-gütwa’ nahakananpictco’ogiltüwü’ü-gütpic-kila’angwahaaiiimiwah-kila’angüübülüülabicipwahoomoohon-nü’ünghaniibanpicma’ü-gütoomooxn-nü’üngpülüülangkuagi’üwünü-güttco’ogilawünnü’üngoomoonn-kü-kikuan-üwüncooyinü-gütha’-kü-kipinggüngpicwa’taatwalmaabanüwüktco’ogilaku-dicooyinlohooma-lu’u-gü-tciyangwah-kila’anghaniibanaahal’woodaalwahaai-gila’angciiubaoonoogimix-kila’angüülüügimciiubapic-kila’an-di ixpülücaawaahaiümbüpicwahaaitco’ogilimbingkwo’okan-gioonoolahaniip-kütpictüwü-gü-kipinggüngpicwahaaiiimitco’ogiloonoola-dahaniiminiikpictco’ogilimbingkmiyacinggimica-kümbü’ü-güt cüüwanaaptaahawilaap-küt pic-kiltiiaawaahai’ica-güttüwü-gü-kipinggüngpic-tawahaaiiimipic-kitco’ogilamiiya’awang-gikutugatatütdüü’inpini’iktoomowilpic-kiwahaaiaaiyawatütdüü’iniipictciitctaatwalo’oowanaan-jiya’angpickimahaai-buumumuuluwiilap-kütmuuluwiila-gila’angüüdüwüluulica-güttüwüwanaptüwügitappic-kila’angtüwü-gütoowanacpic-kila’angwahaaiiimiwah-kila’angüübülüülamettuwubiltuugalwahtehoontuuciyoowianghaniil-jiyampülüülangyoowiaanaawicmwooma-gila’anguumuulutuugawütwahaai-gila’angmeedakinggimpicaayaamuutsmaagina’actücpic-kila’angawahakinwüü’itappic-kila’angmühüüiyagiimatmühüüilapicaaiyaamutsmaagina’atsacahnapicwahaaitsoohmiikaamaaigülapicwahtündaeebapicüpütütaminpic-ki-nüüe’elakincuwaalappic-ki-nüüelakini’inamükihieeleewinakinpicwandawooataatwalnünütswan-nü’üngcuwaalap-tauyuugagiimwahaaiyaamuutsmaagina’atskaayütpic-kila’angwahaaiooliinciiubapictüwühacahaainütücüwo’okanwa’icpehu’awaanapalaa’alapicciiubaaamaaigülawahai-gila’angtiiinggimpic-kila’angüübülhaniippic-kila’angaahalhaniippicwahaai-gila’angtübatawalwücünginüülawüngaalamiikwah-kila’ang inüttübatayoowianghaniilüübülüügimpicwahwahüccooyin-nü’üngüübülüügimix-pi-wettübatainüt-küt-niha’-kü-kipinggüngpic-niwahaamaaiaahalwahaai-gila’angpiniyutübatainütpic-kila’angwahaaitübatainiiya’awacinggimhaniimini’igaan-nü’üngwah-kila’angaahal’amilwahaai-gila’angiimituuli’iminiiktübata-maluutstüüdzaalapic-kila’angiiminapaai-gila’angmaacataiimiinku-di co’ogonntapic-kila’angwahüübülüülatuuli’ippic-kila’anganghaniilayoowiaadawüükpic-tahaainda-bumkinat-küt-tciyangtübata-gü-kila’angwünwa’tüwüwantükil-gü-takuuhaaiyiaaiyaamuutsooyats-kü-tapic-taündünaawaiiiigicpitchaaiyiooyat-kü-tapic-kila’angwahaaiiimibaseeyalaminiikwah-kila’angüübülüülaüülü’üngpic-kila’angwahaaiyeewangiimiwahkiikwalinyaana’anghalükamatsinwünogonpinüühaiyiooyapyoowiaanaawicmpic-ki-tüpüwiina’atiiigicpitctübatatüwütüwü-gü-taküdzüü’a-tatüwüwan-bi taatwal-ügütwahai-gila’an-diiimipreecnu’iminiikwah-kila’angüübülüülawahaai-gila’anginyaana’iwahkiikyoowiinyaana’wah-kila’angtiüüdüüdzaiiigicpitcpictciitcco’ibitco’ogonntaündünaawaiwahaai-gila’angiiminotfookminiikwanaangmuwaalapwah-kila’angiimiegeewanaapmuwaalaptuuciilmaxkangpoohtwa’awattuwubilpickumuun-nü’üngtsunggutwah-kila’angüübülüülanotfookipwah-kila’angataxkinpic-kila’angwahaaiyeewangiimipini’ikhaniilahaaiyiooyatpic-taündünaawaiiiigicpitcwah-kila’angaahalpaaidaalpic-ta-walpülütwandaanghaniiltüünaawayaagimactübatatuuciokogooimyoowikimattübatatüünaawayaagimacpicwicaa-bummiyahaiwicainggimicaanghaniilyoowi’i-güthaa’ic-kü-kila’angiimicaa-gila’anghaa’ic-kü-tawandaokogooimhalü-l-bee üüdzümi-gü-tapic-kila’angwahaaiyeewanginggimciiubahaniiminiikmetaaiyaamuutsüüdzümmiyapüütsüübül-gila’anghaniippicwahaaicooyin-nü’üngiimihaniiminiikpic-kiwahaaiaahal’ haniip-kila’angaahal’haniip
Morphemewah=ki=gitci~picwün=giwahhal-ütpingg-ütkumuu-n=nü'üngku=dinü'üngpaadzii-nwah=kila'ang=gitcpini'iyui~picpic=ki=gitcmeta'~ayaaumet=kitc=kioo~dooipic=kitcnü'üngaabuu-naa~hyanü'üngpiic-i-yi-npic=ki=gitcanang-atpic-iba'-acpic=kitcnü'üngaabuu-nünühy-atpic=ki=gitcanang-attuwubilaanaamuug-ucpic=ki=gitccongo-t-aü~wük-ükinihyandz-ühaabuu=güc=kitchaa'ic=kütpic=ki=gitctük-attüki-l-awahaai=gimeta'~ayaaupic=kimaag-atmeedapickumuu-n=nü'üngüü~düwülaa-n=nü'üngpic=kitoha-tpic=kihaawa-l-amü'üg-atpini'ikindimaa-itcikii-d-awaltük-iukangkin-an-iukang=gikumuu-ipictüwü'ü=gütkumuu-n=nü'üngpini'ikindamaa-i'imü'üg-iukangcuu'i-t-atahpun-d-aku-ditakaah-iku=diowii-d-apic=kikin-an-atwal-akumuu-iku=di=kwelaah-an-aal-iukangkuyuu-l-akangaagana-iyi-nyoowi=kwiic-iukangnaawidamutsuu-l-akangaagana-iyi-npic=wal-aaabuu-n=nü'üngkaadz-atwal=gila'angtük-iukangtciitcwana'acpic=tciyangkumuutooilaan-iukangtüwü=bumtooiy-aihac=pumhaaindaüüy-ühaiku=di=bumhaca~tam-iü~kütsi'icaiy-icataawügütani=bumyahn-atpic=bumuu'~uulaw-icatüwü=kü=kila'angpic=kila'angtüwütooiy-üttciitcwana'acwahüc=kiogonmetuu'~uulaumiim=giyaahn-atkumu-'unalaaw-iyi-npic=tciyangtü'übinuga'adaw-aan-iukangüülü'üngtoomowacpini'ikindamaa-iic-t-apicaac-ülaa-hai=bummeedaakyeu'wic-i-nhuuda-kin-angwoo-'om=bumo'~ob-icapictüwü'üi=güthac=tinghaainttsüxk-icaku=tani=phaa'ica'~ac-üül-icakuu=dinguu'~u-ttsüxk-icawohüc=kila'angaac-ül-iiukangtuug-ak-angtuuciüüdzüü'-üttuwubilpaa-lcip-t-a=gila'angwatpalaa'-in-ataac-iba'-acpictüwüpini'ikindamaa-i=gila'angin-üttüwütciitcwana'acpic=wahaaitciitceleelepüü-lüü~bül-üügimpicpingg-ütan-aha-tshactuumuu-mü-'üngwiihü-la-nnü'üngpunggu-müü-iyi-ntüwü'ü=gütkumuu-n=nü'üngpic=tciyangii~miinwah=kila'angüü~bül-üülahanii-b-anpicyoowipunggu-müü-npic=kila'angwiihü-tpini'iktaa-lku=di=gila'angkutug-utüülü'üngpül-ücpic=kila'angwa'ad-iukangpaabü-cnoo'o-giim-at=kila'anghanii-miniikpic=tciya'angpül-üngkumuuwahaiy-iukangma'inic=pumoo~noo-gim=gütpaabü-c=kila'angpic=tciya'angciiubatüüb-üla-twün=gila'angogonpinünoo'o-giim-at=kila'angpic=kila'anghacüüdzümii~mipiceleelepüü-lü'ülüüü~bül-üügiimmeeda=küü~düüdzawalpunggu-müü-i=gütkuaa~bai'i=gipaaim=gütwiin-i-n=nü'üngtuumuu-müü-yü-'üng=gütkuwük-ügiim-ai=buumuu=güttüwü'ü=gütkumuu-n=nü'üngpic=kila'angwahaaiii~miwük-üla-cpic=kila'angü~wük-ükinim~binaa=gila'angwah=kiwiihi-ukangpic=wahaai=gila'angüü~düüdzapic=kiwahaaiickwele’e-ipii~mipic=hac=kimaag-atalaawi-yi-nwa’adingaaw-in-apüü-l-ingpictciitceleelepüü-lhac=nimaag-angwalalaawi-l-apic=niaaw-in-ateleelepüü-lpic=kila’angwahaaiii~mipicickwele’-ib-atsuüülü'üngii~miweldin-miniikpic=tciyangtciitctaatwa-la’~apcü-lawahpunggu-ba-tsmiy-atpic=tciyanga’~alaaw-inkould=gütpic=kila’angpiniyukould=gütminahac=kila’angmaag-athatcigii-nwün-üpic=tciyangtaatwa-ltaawügütay-atwahaai=gila’angoo~noo-gimüülü'ünghanii-miniikpic=kila’angwahaaikim-atickwele’e-iptciitccuwaa-l=giii~miickwele’e-ippic=ninwa’aaw-in-apüü-lwubamiim=gi=hacha’-ütwalhatcigi-yi-npic=niwubapic=kiüü~wüüdüpic=kiwaloowan-iia~tsabaa’-inwahai=giii~mihanii-miniikpic=kiwahaaiaa~waahaiogonhac=kiümbüii~miickwele-ippic=kila'angii~mipiitersin-ünghanii-b-antütdüü'-in-aala-cpousti'-iwah=kila'anga~kampuwawiic-i-b-aanmuwaa-l-ingpic=wal=yeewangü~tüdüü'-inkumuu-n=nü'üngwa'adu-l-apousti'-ipic=ki=nüütapic-iukangtaa-lku=diüülü'üngwaltük-atpül-ücüülü'üngtapcii-l-aku=dicuu'i-t-ayoowi=gila'angü~tüdüü'-inhüctüh=kila'angeey-attciitcpousti'-i-ppic=ki=nüüwaahin-atpousti'-ioonoo-upmuuduuiwin-at=kiwahyü-t-a-ppini'iktaahawi-lwahaa~hal'tütdüü'-in-acpic=ki=nüüüülü'üngi'~ick-ülapaa-l-awanaangogonwahpaa-lwün-ütmetcumu'um-angpic=kioo~noo-gimick-ükin-acpic=kiüü~yüunoo'-ogiim-actcoo-miik=kiü~wük-üminwahai=giüü~yüuwah=kitsaayaaupic=hayii'-agipic=kinangpic=kiaa~maaig-ülaanaagalabin-acicka-ts=kiwili'in-atpicwahkumuu-n=nü'ünga'~alaaumaa'-i-ciik=pimiy-atüü~yüu=gi=gü=kihaayi=nü'üngick-i-npiniyuü~münüüukimaa-'a=gütick-ülaa-ma-la=gütwahaai=gila'angoo~noo-gimick-ükin-acwah-kiikkaampu-ipini'iktaahawi-l=gila'angwahaa~hal'pic=kila'angaa~yawapic=kila'angoo~noo-gimhanii-ppic=kila'angtoomow-agiim-angii~miciiubakutuga-t-atütdüü'-in-aala-cpic=kila'angpiniyuii~mipic=kila'angwahü~tüdüü'-inpini'iktoomowi-lyoowikutuga-twa'adu-ltciitcuwah=kila'angaa~yawapic=kila'angoo~noo-gimhanii-miniikpic=kila'anghanii-püü~bülpic=kila'angna'achal-üthaayi-haaintwaahayi-lpic=kila’angkuul-iukangpogit-üt=kila'angwohoono-l-aa-pwila'al-at=kila'angtüümalaaw-at=kila'angomohitspic=kila'angtciitctüb-üttuuilam-ipogit-iku=hac=kila'angcuwaa-l-a-pkuul-atwohoono-l-aa-pogonwa'a=dziyangtüümalaaw-atpic=tciyangapcü-camangata-l-ama'-atpicwa'a=wetcupogi-thal-ütpic=kila'angwa'ad-atpaangaela'-at=kila'angüü~cüüwan-amiikwohoono-l-a'angmaa-ba-npicpaaimuyuug-atwa'ad-in-akin-atwalmaa-yi-nwohoono-l-a'angpaaimwil'wi'il-amin-atwohoono-l-a'angmaa-ba-ntaawüt=kila'angkuul-atpic=kila’angtiiwahaiümbücüüwa-yi-nkuul-atkuul-i-l-awoodzooyi’in-at=kila’ang watsiwohoono-l-a'angayaawi-yi-n=gila’angwoodzooyi’inic-t-utwatsi=gila’angwoodzooyi’in-atpic=kila'angtüdüh-iin-atuu'~u-t-awoodzooyi’inic-t-iiya’aw-actüwül-üt=kila’angpo’odzic-t-awal=gila'angmuu-twoodzooyi’inic-t-a-ckiimaaogonmi’ipilmuu-teey-atmaahaijing=napaaiuu~diilamwatüüb-atwoodzooyi’in-ii-l-apaaimüaactalpic=tciitcpeewelangmuu-tpaaiwoodzooyi’inic-ptciitciijitciitcpic=tciitcpeewelangmuu-twalpo’odzic-t-apicmi’ipilmuu-tpic=wetcucüüwa-nmuu-tpicwatangaa-ba-nmuu-twa’adingwoodzooyi’inic-inpicwahaiümbücüüwa-nmuu-tpicwalwoodzooyi’inic-t-ai-kiikpalak-ütwahaaiümbücüüwa-nmuu-tpici-kiikwalwüji’imiin-atpicwahyüüw-ümin-atwalpo’odzic-t-aeey-attaawüt=kila’angkuul-atpic=kila'anguuga-kaay-üla-tpo'odz-iba'-acyoowi=gila'angpaahuu-l-utuuga-t-atüwü=gila'angpaahuu-l-utuumuuca-an-at=kila'angpic=kila'angya'aw-acpo'odzic-t-utciibapü-l-a=gila'angpuun-atwal=gila'angpo'odz-atpickiimaaogonmuu-min-atpicwalpo'odzic-t-akuuy-utwa'muu-min-apüü-lomholoog-ancuwao-l-ingpic=tingmuu=gütpic=pimuu-tmii'iim=biwa'paahuu-iaaxy-atpicwahkuuy-upüü-lmuu-twetcupicwalpo'odzic-t-amuu-min-atmiimmaag-atwalkuuy-iipicwalpic-iin-akin-atwatsiwalpaahuu-ipicwahaiümbüwaltciij-iikuuy-aan-atwalpo'odzic-t-acuwaa-l-ingomholoog-anyahmuu=gütpicmuu-tmii'iimpaahu-'ungaaxy-a'a=gütpicwa'wetcumuu-twa'kuuy-upüü-lpicwalpo'odzic-t-amuu-min-atpic=taeeya'aan-attciitcpaahuu-l-apicpaaimpaahuu-buuinoo-la-thanii-peey-iw-acpic=kila'angwahaicüwa-yi-nümbükuul-atyahawaa-l-aaanaawic-t-ut=kila'angpini'ik=kila'angindamaa-itüwül-utic-t-aku=diuuna-l-atübaaij-iku=dianghanii-l-apini'ikogontciitcwana'ac=kila'angpiniin-ütaanaawic-t-uc=kila'angwalyahawaa-l-apic=kila'angwaltüb-ütüüdü'a-l-aa-pwalaanaawic-t-iipicwahaaiwaag-ücpa'adzi'ü-tüüdzüm-in-ütpic=kila'angwahaikuul-atümbücüüwa-yi-nkuul-i-l-auuguuija'i-l-apic=kila'angtciitctüb-üttuuilam-ipaayübüü-l-a-c=kila'angpuun-atpundzi-yi-npichactaawüg-üthaaindapic=kila'angwahaaipuun-an-iiya'aw-acpini'iyuuuguuij-ütpic=tciyangkuuy-ü'-atmaa=buumu’ü=gütmiyan-ghiik=kü=kila'angpicmaaig-ügiim-atpic=kila'angwüügi-yi-nkim-atpaaimpicoonoo-miniike'~elapictciitcwük-ütpicwa'a=wetcuwünogonpinüpic=kila’anghacümbühaa’icauu~gul’pic=kila’angtohii-ukangtohii-l-ataahawactciitcwana’acpic=kila’angtiiwahi’aana-la-twahaai=gila’angtohii-ukangtohii-l-aku=di=gila’angwahaaiweleehan-aala-tpaalegeewan-aa-pyoowi=gila’angkuyuu-lwiic-athaaiyo-l-iku=dtcooh-ipic=kila’angpaal-atwaagin-a=kila’angpic=kila’angtiiwahaiümbüyeewangwelehan-aala-tpic=kila’angtiwalpaal-atümbüku=di=gila’angtohii-l-aümbü toha-tpini’iktaa-l=gila’angtoha-tpic=kila’angwahainoo’o-giim-at maahaijingtaa-l hal-ükin-achanii-miniik=kila’angpic=kila’angpül-üctiiümbüwaahai-yütwal waahayi-l-atü-wacpic=kila’angtiwahaaiümbücüüwa-n-aa-ptaahawi-l-aa-ptüba-t-ain-üüla-tin-üüla-tpiniyu=gila’angaabuu-n=nü’üngminapiniyu=gila’angku=diüübüyoowianghanii-lüü~cüüwa-nhacaaiyaamuutsanggamuumü-tscüüwa-nanghanii-lyoowianghanii-lpic=tapatsaahi-l-atüwülü-tüülü’üngpic=kila’angtohii-l-amü’üg-iiukangpini-’-ktaahawi-l=gila’angwahhal-üttüba-t-ain-ücpini’iktaa-ltciitcucuu-l=gila’angin-ütmüügi’-ü=kila’angku=d=gila’angaahüpüü-yi-nin-ütuyuug-angpini’iktaa-l=gila’angin-iiukangwahaai=gila’angnoo’o-giim-atmethaaiyi-’ingtüba-t-apic=kila’angleewin-attüba-t-apiniyuyoowiaaiyaamuutsin-ii-tctüba-t-apiga’acwoo’amhajingmaaca-tpic=kila’angleewin-atpiniyunoo’o-giim-achanii-miniikwal=gila’angtük-iukangtoomowacpatsaahi-l-aku=dicuu’i-t-aaamaaktcaami-l-ayoowipini’ikindamaa-itohii-l-akuyuu-l-apini’ikindamaa-i=gila’angtük-iukangyoowiwa’an-twal=gila’angin-üüli-ukangminametuyuug-ang=gila’angpiniyu=gila’angtuunawac=kila’angin-üüla-twa’an-d-ametpicuyuug-atyoowipic=kila’angwali’ic-atwa’an-d-apicwalaaiyaamuutsaabuu-tswagin-atpicwalwaag-üngunung-aala-tpaha-l-aa-ppicwalunung-iiya’aw-acpaa’-atpaa’-i-c-t-a-ppicwalpaa’a-la-cpuw-atwah-kiiktuuda-a’-iyi-npicwahaaiwalmihuuin-atpicwalwiiw-atkaadzu-l-aa-ppicwalkin-athanii-l-a-miikwal=gila’angtük-atitciijamhaaiyitapicii-ltcaami-l-a=gila’angtük-attciitckpini’iktoomowi-lpicwahaaikumuu-nnü’üngmuhi-l-aüü~düwülüpeewelangmoonilaaba-l-aa’~aaiüü~düwül-ica=kmuhiiyi-l-a’=agütkuupiniyu=bumkim-aahai’i=gütwa’ taa-l-a-p=kütpic=kiluutsü~müyüw-icatüwülü-ng=gütmaahaijingtaa-lwo’okan=giluutsu~muh-ica=gütpic=tawahaipiniyuüü~bülwahtaa-l-a-ppini’iyu=tü~müyüw-icapichili’idatspingg-ütwo’okanaa=giluutsüü~düüb-ica=gütku=ditüpiim-i-l=güttüwü=gütanghanii-lpic=ta=waltuuga-lüü~düübawoo-paaituugawüt=taüü~düübapichili’idatsim~bingkwo’okanaa=giluutsa’~alaauw-inaadzowaa-l-a=güttüwü=güt=taanghanii-lyeewang=güthili’idatspic=ta=walyeewangwalaadzowaa-l-aa’~alaaw-inwa’ hili’idatstaawügii-ba’a=tulindaanghanii-l=güttüühawaal-uuhaai=bumomoix=küthili’idatstüwü=güt=taaadzowaa-lkuyeewang=giluutsüü~dü’hawaal-ica=gütaadzowaa-lkuuü~tüp-ica=ktciitckooim-iku=ditciitctaatwa-l-a=güthili’idatswa’a=tulii~wih-icaa=güttüwü=gütaadzowaa-lpic=ta=walyeewangwandaaadzowaa-lo’~ooutciitckooimku=ditciitctaatwa-l=tüpüo’~oow-anpicwandaaaadzowaa-lanambüü-iü~tüpku=diwiilaa-ipic=ta=wahpiniyuüü’~üüwünpaa-’atsupictciitctaatwa-loo’o~banaawidami-’ib-appicwahtciitcaadzowaa-lpoo’-i-l-aa-ppuma-p-anayantswa-tsyüw-ütmaa-pmeeda=güthili’idatstüühawaal-luu-biicpicwahaadzowaa-lü’~üdüü’-anwalwatsaadzowaa-lpaxkan-apüü-lpicwandamoonilaaba-laadzowaa-luu~muulupicwaltciitcuu~muumoonilaaba-l-aa~wai’wai’-alamuu-cpicwa’ kooimwiihü-püü-l oolüü-gimwaaiwai’-ala-ngpicwa’kooime~heu’wiin-aminwaltaatwa-l-amuug-umin-angkuumawaa-l-a-pü~tüppichacu~munuuginpiciin-iwalmuucw-aipicwa’aadzowaa-lmuu’-upüü-lool-üminwah-kiikpicwali~pc-iin-anwütsi’acwalwa-t-awatangaa-b-anwali’~igini~piciin-anwal-apicwahaiümbücüüwa-yi-nuu~muupictiiwahaiümbüuu~muupaai-’amuu~muuhacwal-ama’-i-yi-nhacu~munuuginpictiwahaiümbücüüwa-yi-nuu~muuwoo-’amihaca~maaniginilmaxkang=bumweeduu=güttüwü-wan=bumaadzowaa-l=gütpic=tawahaiaaixpichili’idatsim~bingkwo’okan=aagiluutsaaixciiuba=giluutsii~mi-cahanii-miniik=küthili’idatspic=tawahaipiniyuii~mipic=kiwahaaiwaahayi-ukangtciitcwana’acpic=kiwahaaimi-’iukangpaalageewan-aa-ppic=ki=wahpülüü-la-chal-üttüüdzii-l-ingoonoo-miniig-a-n=gihal-ütku=di tciitctaatwa-lpicwahaanaawic-ting~gimpic=niaa~dawüükwahhal-üngpic=niküdzüü’-in-at taawüg-ücpicwahaitüüdzii-l-a-po~lhom’pic=ki wahaihal-ütogon=wahpici~pc-akintüüdzii-l-a=b-atsutuucimapitaleleelin-anün~dünaawaipicwahaimi-’aama-la=güt=niwahaai=gila’anging~gimmiyaanee-wahpunggu-n=nü’üngüüwün-ütpic=kila’angwahaiing~gimoo~wookin=gila’angpunggu-yii-n=nü’üngpic=kila’angmaaci-l-aa-püü’~üüwüntuldulapüü-l-a-pwah=kila’angan~danawooma=gila’angyoomtuuci=wahkooimüüdüü’-üttuwubiltuuci=ninnaabiidü-tooyom-angwah=kila’anga~taxkinmii’iimwahaai=gimeedaking~gimwaahaiyi-ppic=wahai ing~gimhaniipholoodappic=ki=nüüwahaaiümbüüwoo-paaita’-ongpic=ki wahaiümbükooim-iüü~düucüüwa-yi-npic=kiwoomaü~wük-üminwooma=gila’angtiiwahyoomwün=ogon=gi piniin-ütpic=wa-na’acooyom-atüü~cüüwa-yi-npic=kiwahaaiüülü’oo~cooyüwalkooim-ipeewelangtaa-l-atüüw-apüü-ipic=kihaniipii~miinwah-iüüdzümaa~hal’aamaayumaahaijingcuwaa-lpic=kila’angwahaaiomohi’itca~palakpic=kiogonaaixhac=kiümbüü~wükhaayicapic=kiaa~halihtciitcupalak-iya’aw-acwün=giogonpinüüaanaawic-m-itüüw-atpic=kiomoküüi~düuümbütciitcaanaawic-t-apic=nü’üngaabuu-naa~hya-’a=güthac=kikuuy-ü’a=tüpü=gütmii-t-ala-’a=gütcooyi’-inüngnaaluwi-n=güt cüüwa-yi-n=bikuuy-ü’ai’i=güttüwü=gü=kipic=ki wahaaiü’~ünühüipic=kiii~miaadzowaa-l-a-ppicwahaadzowaa-l=ninoo~doyaanpichac=ha’a=gi=lma’-in=gütpiniin-üpüü-l=dinghal-üt=küttsüü-waa-ngaundukhal-üt=küthac=kihac=kü=gütpingg-üngwahaai=gi oo~noo-gimcooyi=giaamaaiii~miwahwüng=giogonpinüünoo’o-giim-acpic=kiüü~bül haniippic=ki kumuu-ia’~aw-iinpingg-ütwa’aadzowaa-l=nipiniin-üpüü-l=dinghal-üt=küt=nipickumuu-n=nü’üngii’-aan-icaa=gi=lingmoomooh-t-a’a=gütpic=ninii’a-anpic=ki aa~dawüükwalaadzowaa-l-atüc-wa-yi-npini’ik=kiindamaa-iaa~dawüüktoha-t-aciko-l-amaadzoobani~pc-akinpicu~yuug-alacuwaa-l-a-pku=diümbüikiig-atsutciitcpic=kiwalcoongoyipingg-üttaawügü=gü=kiciko-lpic=ki=walyeewangtaatwü’tüwü=ktooiy-ütpicwa’aadzowaa-ltüc-wa-n=gü=kitctciitctaatwa-l-aim~bingkü~mü’üg-icaa=gi=gü=kijaamang’taawüg-ücpic=ninwa’taatwa-la’~aw-iinpingg-ütwa’aadzowaa=gütü~mü’üg-icaa=güc=ting=güt=niwa’oomooh=nü’üngtüwü=gü=kipingg-üngwaloomoo-ixpic=ki=walaali-tcoo~doiy-aanpictciitctaatwa-lü’~ünühüipicwa’ aadzowaa-la’~aayi-uku=di wa’tüc-wa-naadzowaa-la’~aayi-uminawahpic=kila’angpini’iyuanghanii-lii~miwalha’-üüla-cwalaadzowaa-l-apicwoomayaantugawütpictiiwalcoogonh-t-aaagü-tmuuluw-acmuuluw-attugawütiiaadzowaa-l=tul piniin-üt=kütpicwa’ pingg-üngüü~wüüdühaa’ic=ki=nüü=gütkuu=wüntaatwa-lhal-üt=küt=nikuii~ciigin-icaa=gihacwoogamyeu’wa-k-ang=gütpicyoowianghanii-lha’-ütpingg-üngpic=wa’aadzowaa-l‘aaixaayaanipicii~mihaniipicwahaaipiniyuanghanii-lii~miku=diwa’ tüc-wa-naadzowaa-ling~gimpooh-t-a-miikpic=ki=nüümiy-aama-latüüdzii-l-a-p=kü=kioomoo-ixwük-ülaa-ma-lii’i-l-atüwü=gütpic=kila’angii~mipooh-t-a-miikwah=kila’angüü~bülüü-lapacat-a-pwahtaatwa-lüüwün-ütpaaiii’ü=t-awah=kila’angüü’~üüwünii’ü=lupic=kila’angii’ütciitcii’i-l-apicwa’aadzowaa-lüü~bül-üügimagi’i=buumuu’ü=gütpicwahaaiümbüo’~oxtapictciitctaatwa-lim~bingkwa’a=wünüyukaayahü=güttüwü’ü=gütwal=gikuuy-ü’at=kütpicwoomaaaali-tci~piciinwoomaaali-tcü~tüb-aan=nicuuna-b-an=nü’üngpichacu~hu’udawa’aali-npic=kiwoomaü~tüb-aantca’apü-b-aanwoomanü’üngaali-nu~hu’udapicpütüt-iin-acii~miuyuug-alapicwahnümütsingwa-ne’~ela-kinaali-tci~piciinpic=nü’üng wa’oomoon-hü~wükü~wükanaali-tc-inpictciitctaatwa-laa~maaigülahaniipü~wük-ülaaali-tcpic=kiwahaaiciiubaii~mihanii-l-a-miikaamaaiwaloomoo-ixpicwa’taatwa-lüü~bülüü-gimwahaali-tcyüüwüü-gim-atmaa-pmaawa’taatwa-lnongoi’i-l=gütpic-aama-dza’ü=gütpicwa’ taatwa-lhaniigana-nhacpic-aa=güt=nipic=ki wahaiing~gimhanii-miniikpicwalyeewangnahakananüü~bülüü-gimwoo=dapic=nü’ünganggamuumü-npingg-ütmetnahakananing~gim=gütala’acool-ü’=gütpic=kiwahaiooloonooban=gi i~picpicnahakananüü’~üüwünüü-gimwahaali-tci~piciinpic=kipingg-ütmaa’inic=pi piciin-ataali-tc=kü=kiwükü-giim-a=ki=ling=gütpicmaaaali’i-ding=gütihcuuna-baa-n=gü=ki.pic=kila’ango~lhom’pic=ki walaali-tci~piciinpo’ogoc-inomholoog-a-b-aanpic=kia~mhawalaali-tcpictuuciwa’atciitcaali-tc=ninü~tüb-aancuuna-b-aantuucitcününüü’-atmaa’inic=pitcününüü-’at=kü=kipic=kila’angwahaaiing~gimoono-miikwah=kila’angüü~bülüü-lawahtüüdzii-l-a-pwah=kila’anga’~alaaumaa’inic=piwaltaatwa-l-aü~mü’ükpeewelangaali-tci~piciin=gü=kipic=kiwüügilapuu~muukumaai’inic=piaali-tcleewin-at=kütwa’taatwa-l=nikuuy-ü’at=kü=kipingg-ütunduugataatwa-l=gü=kipicwa’taatwa-lo’~oxt-iiupic=haa’-ü=gütwa’aadzowaa-lü~mü’üg-icaa=giyukaaiyahei’i=gütwahüc=ni ogona~ta’agaku=phaaindain-ügiim-attüüdzii-l-a-p=küt=niwa’taatwa-ltciitc-wanaapmeedak=kütwük-ügiim-a=kiii’i-l-a=gü=kiku=wani=phacmaag-atyüxp-ii-ltüüdzii-l=güttuuga=naawidami=gütyüxp-ii-lwandzil=gü=kipingg-üngku=wün=gila’angogonwük-ütwalii’i-l-a=gü=kiku=undukhanii-lcopcoob-atwah=kila’angwük-üt=kü=kiti’ aatsomokmahanigücing=gila’angwük-ütwalii’i-l-apicwa’alaaw-apüü-lküdzüü’-atpingg-üng=niyoowi=nü’üngoomoohüxtsaaw-apüü-l=nipicwahaaihacü~münuuginalaaw-apüü-lpicwahaaiim~bingkwa’alaaw-apüü-lmiin-ama-aluuts=kütpaalageewan-aa-p=küttsoohic-t-a-p=kütpicwahaaiim~bingkalaaw-apüü-l=nü’üngoomooh-müü-yi-nkimaa-hai=buumu=gütpaalageewan-aa-p=kütyeewang=gütwah=kiluutsa’~alaaw-ica=gütwahaai=giii~miin-iiuwaltuuga-lpicwalmeedak=kiii~miin-iiutükic-t-a-ppicwa’ nahakananüüwün-ütwahhawaabaan=nü’üngtük-ang=niyoowianghanii-lcuuna-baa-npictciitctaatwa-lim~bingkan=a~wünwahtüc-wa-ntaatwa-l=güthaa’=gütnahakananyü’ü-wo’okan=giluutsi~wili’inwica=gü=kitük-am=bee=gü=kipic=pum=niwil’wil-’ina-haai=gü=kipic=kila’angwahaaiii~mialaauwi-c-t-a-miikpicpini’iyuwah=ni’-ingoomooh-müü-nhal-ütwahalaauwic-t-a-ppicnahakanan=ninim~bingktan=biümbüoxt-ica-miuku=wünwo’okan-gü-hai=bi’ü=gütoomooh-mü-’ünga’~alaauw-ica=gütpic=taa’~alaautüwü-tpiniyua’~alaaupicwa’adingaadzowaa-l-ingpaahuu-nhal’hal-atpic=nü’üngaali-ni~piciin-iutciitcwoo’okanuu~muupic=tüwü’ü=gütalaauw-apüü-lpic=nino’~oxtaani=bum=beealaauw-iba’-at=küthaa’ic=kü=kipingg-üngpicwahaaialaauwapüü-lomoix-pa’~alaautüwü’ü=güti~picaa=bi’ü=gütku=hac=piümbüü aali-tcleewin-ahaai-’ü=güttan=kiima’a=dinguu~guuyü-’icakumiy-ahai’i=bii-kiik=küttüwü=gü=ki pichac=kiümbüaali-tce~leewinhaa’icai~picaa=gipic=kiwahaaiiwinaangha-l-a-miikii~miwah=kiüü~bülüü-latuuciyoowiaanaawic-mwooma=giü~wük-ümintciitcwaltuuga-lu~tsuluum-alaa=gila’angaa~hal-ica=gi=lingaamaayu=güt=nihaa’ic=kü=kihaayi=nü’üngooya-n=gü=kipingg-üngpic=kiwalyeewangtooiy-iniinüm-ütwahpic=kitiiwahaaiümbütciitcüü~düuwal=gitiyuü~wükü-minpic=kila’angu~tsuluumpic=kila’angmeedakoolpic=kila’angü~tüka-latükic-t-a-pwah=kila’angtaawütaa~haltuuciyoowiaanaawic-mkim-atwahagiüwünayaau’-pic-ntaatwa-l=gü=taoxta-twalkooim-ikuunga-n=nü’üngwünü=gütpic=kila’angwahaaimettuugu-ngii~mioonoobanpic=kila’angwaha~ta’agawalnahakana-yi-ninyaana-’angnahakana-nmaa’-icik=pimiin-atiikooim-i=gütna’ac=kila’angtooiy-üthacmunuug-atmiin-i’-ing=gütan=biogonpini’ikaanaawic-m-ioo~doiy-aan-ica=güthaa’ic=kü=kiaahy-ü’ü=gütpic=ki=walkooim-iim~bingkmiy-aa=gü=kipictüwü=güthaa’ica=gi=lingogonaa~dawüüg-ica-’ü=gütku=tani=pcooy-iba’-atku=ptciitckooim-ialaawin-ahaai’i=güthacogonpini’ik=kütpictüwü=gütpic=kiwoomaümbücüüwa-yi-nüü~düupicmiy-aama-lahanii-ba-n=nü’üng=gütpic=kila’angii~miwah=kiaamaaiaa~halhanii-b-anpic=ki wahaaiing~gimbicip-miniikwah=ki=walnahakana-yi-naa~dawüükma’a=gütam=bi=metoo~cooyü’ü=güthaa=gü=kitüwü’ü=gütpic=ninmaa-ia~mhahal-ühaai=biaamaaitüwü=güttüwü=gü=kipingg-üngpic=kiaamaaiaa~halnapaaicuwaa-lpicilmahkangwa’kooimaanaayuw-üt=nipic=kiwahaaia~wa’atwalkooim-ipic=kiwahaaicüüwa-yi-nkooim-iümbüüü~düuwal=gioo~cooyüüüdzüm=giaamaaiaa~haltüwü-wankooimhac-atca=güthaaindaamhaijingcuwaa-l=giaamaaiaa~halpic=kiwahaaimiy-aama-lhanii-b-an=nü’üng=gü=kitüwü’ü=gütwahaai=gila’anging~gimpic=kila’angüü~bülpic=kiwaahayi-ukangmaaci-l-aücük-iw-angpic=kila’angwahaaia~hanihailaanghanii-l-aoouna-miikwah=kila’angüü~bül-üülapicwa’ tciitcaanaawic-ti~pc-akintaawüg-üc=tciyangpül-üüla-ngtuuci=gitcküdzüü’-atma’a=gütimbi=doma’=kü=kila’angpic=ninmaa-ia~mhapicwahaai=gila’angüülü’üngoo~noo-gimciiuba=gila’angüü~bül-üügimhanii-l-a-ppicwalyeewang=nincooyi-n=nü’üngaa~wahaituuci=bum oomoo-ixküdzüü’-in-attaawüg-üc=kütcooyi-ngpiga’acaanaawic-t=kütpicüü~wüüdüpicmii-ba’-a=ki’i=güthaniiptüwü=gü=kipingg-üngpic=kiwahaaiii~miinpunggu=b-atsu=gila’angii~miii~miyaa=gila’angciiubawanaang=gila’anga~taxkin-aalawahaai=gila’an=diii~miwalyeewangpic=kila’angtiümbüa~taxkin-aalawahaai=gila’ang=diümbüii~mimaahaijingta-l=gila’angii~mipic=kila’angüü~bül-üülahanii-b-anwa’adingkooim-üngpic=kiwahaaiyeewangoo~noo-gim-iiba’pic=hacmiiy-a=gütwa’kooimhac=kiümbüüü~wüüd-ica=gütpic=kiaa~halwahciiubapicwahaaiüülüüü~wüüdüümbüwoo’ic-üt ogonwalaanaawic-t-apic=kiwahaaiim~bingkhac=pitüwüaa~hal-icaweedukuoo~noo-l-icaa=gi=gü=kipic=kiwahaaiii~mitüüdzii-l-a-miikpingg-iiya’aw-acpic=kiwahaaiwalmaaigüliiwi-l-aü~wükwahaai=giing~gimpic=kiüü~bül-üügimyü-t-a-pwah=kian~danawahaai=giünggü-b-atsuing~gimpic=kiüü~bül-üügimhaniipü~ülüü-gim-angpic=kiaa~hal’haniiptciitc-wa-l=giaa~halihpicwa’kooimo’~oowanwa’ogontüwükima-hciiuba’ü=gütpic=kikumuu-iim~bingkoowanii-yi-n=giü~wükwa’adingkooim-üng=gü=kikuaaiy-at=ni=gü=kikumuu-iiitüwütaawüg-üüla-i’i=bipic=kiwahaaiii~mipunggu-b-atsuii~mimaahaijingtaa-l=giii~mipic=kiüü~bül-üülatuucinü’üngcooyi-nküdzüü’-attaawüg-üc=nipic=kiwahaa~hal’üüdzüm=giwahaa~hal’pic=kiwahaaiing~gimhanii-miniiktaawüg-üül-am=beekuumuu-i=gü=kiwica=koo~noo-gim-icapictüwü’ü=gütwahaai=giing~gimpic=kiüü~bülihwooma=kpül-ücwaahaiyi-l-aü~wükpic=kiaa~waahaipini’iktaahawi-lku=ditciitctoomowi-lpicwahkooimo’~oowankim-ahaai’i=bi’i=gütala’acpic=kiwoomaii~mipic=kiüü~bül-üülawah=kiaa~hal’pic=kila’angwahaaibicip-miniikii~mipic=wah=kila’anga’~aai-n-iuünühy-atwa’naaluwi-yi-ng=gü=tanü’üngcooyi-yi-npic=kila’angii~miwahhanii-b-anpicmetuu~duumu’picü’~ünühüiükwa-na~pa’adzi’cuuna-b-anwa’ü~mü’ükpicayaaupiibitcina~mhaa=damükihicooyi-yi-n=nü’üngwal=gila’anga’~aiyaawinpictüwüa’~aiyaaupicaamaaiyi=nintooiy-üttciitcwana’acpiccooyi-n=nü’üngwüüdü-ttciitcwana’acpic=kiwahaaiii~mitciitceleelepüü-l-a-ptüüdza-tii’i-l-apic=kiün~dünaawaitciitciwa-t-apic=ki=walii’ütciijam=gi wo’okanii’üwahai=giii~mipic=ki üü~yüuwütsacwalii’i-l-ahac=kihaaindaa~makwah=ki ü~pütütapic=nimaagina’oo~congko’o-ni-n=nü’üngicilupiin-aminpic=kiuu~muukwahpicwahpaaia~taatwa-lüü~bül-üügimpic=kitc=tawalmaagina’-iool-inpic=kitc=nin=dao~wohoo’-inpic=kitc=ta=nining~ginbicip-miniikwahaadzowaa-l-a-pku=hac=ki=niwandzilmaag-athaaindapic=kitcyoowianghanii-laa~dawüüg-ügiim=ni ku=di-’i=wa’aadzowaa-lpic=kitctsooh-an-aama=gü=kijako’o-ni-n=nü’üngpic=kitc=nin=daii~miincuuna-baa-nwah=kitc=ninoo~dzooh-anpicnaanaauda’ong=gia~maktsuluum-i-c-t-a-p=kimüühü’-atpic=kitciitckooim-iaa~dawüükwet=niwünwiihü-püü-ltükan-at=niam=bituwubilünühy-at=küt=nihaa’ic=kü=kipictüwü’ü=gütpic=niaac-in-atwah=kiaa~hal’tciitcmüüya-lpic=niwahaaiii~miinhanii-b-an=nü’üngwah=kiaa~hal’üüdzümihaniipmaahaijingmüüya-lünühy-a=kiwoogamipic=ki wahaaiing~gimii~mi-ca=khanii=kü=kicooyitüwü’ü=gütkuuii~miin-ica=kmükih-i=gü=kipictüwü’ü=gütkuutüwü=pwiiha-i’i=gütpic=ki wahaaiii~mitimiwa-l-a’anghanii-b-anwo’okan-a=koo~noo-la=gü=kihaniip=kü=kikuuii~min-ica=kmükih-i=gü=kiwaltimiwa-l-atüwü’ü=güttüwü=pwiih-ai’i=güttüwü=gü=kipingg-üngwahaai=gila’anging~gimih=kila’angogonaa~halpic=kihal-ütogonihpictco’ogilüü~bülihpicüü~bül-üügimnü’ünghanii-b-anpic=ninmaa-b-anü~wükma’a=gütaamaabitcnü’üngwüntaawüg-ii-npicyilah-a=kitaawüg-üc=ting=gütki=kmina=gü=kipingg-üngpicwahaaicooyi-n=nü’üng üwüünü=gütpic=kiwahaaimaa-b-anü~wükmaa’ü=gütimbi=doma’=kü=kipic=wahaaitco’ogil=ninim~bingkoowan-a=kiinyaana’-angalaauw-iyi-n=gütku=wana=phac=ninaauwin=güttco’ogilkutciitcpeso=gieeya’aan-at=kütwoobapantaa-l-ing=gütimbi=nina’~aw-iin-icawoobapantaa-l-ing=gütku=dingümbü’ü=jiitcehkooim=gütwa’a=ninwoobangantaa-l-ing=nina’~auwiin-ica=gütpictüwü=gü=kipingg-üngpic=tawaha~kaampuwa’wahaai=gila’angwaahaiy-ütwoobapantaa-l-ingpicwahaaitüwüda’aya’awangtco’ogil kim-atambacupüm-ünghanii-b-anwahkim-atwaahaiy-ügiim-acpicwahaaiüülü’üngmiy-atciiubawünogonpiinü=pini’iktaa-lpicwahaaitco’ogil-a’angcooyi-noxta-tminatahambi-l-ipini’ikindamaa’-iwük-ütibii-l-aoxt-atpini’ikhaitcigiiw-attingwaa-n=gütpini’ikwaloxta-tpini’iktaa-lpiniin-ütpic=kila’angwaahaiy-ütogontco’ogil-aaamaaiyupini’ik=kila’angindamaa’-iwük-üttü’übinuga’adawaa-l-awalpini’iktco’ogiloowan-atpicnü’üngwahoomoon-noowan-aan-a=nitsooh-i-l=gi=gütkuaauwin-ahaai=binü’üngambai’ic-in=gütku=dinü’üngnaaluwi-yi-n=güttaawüg-üügim-ahaai=ni-’ü=gütcooyi=nioo~dzooh=kütpic=kia’~aw-iinwalambai’ic-inku=di=walnaaluwi-yi-npictüwü’ü=gütaa~dawüüg-ül-ica=gila’a=güttüwü=gü=kipingg-üngwahkuan-aha=phacwaloomoo-ixalaauwin=gütwaltco’ogil-a’a=gütpingg-ühaai=bimiin-ai=ji’ü=gütbicip-miniik=kütpic=kiwahaaitco’ogil-a a’~alaauw-inan-aha=p=kitchac=tciya’angmiin=gü=kitco’ogil-apictüwü’ü=gütyuuii~mi-ca=giluutsyeewang=gütpicwahaaiyeewang=gia’~alaauw-inwalmii-ba’-apüü-l-ameeda=giluutsii~mi-iba’=kü=kipichac-a=kmaanikmi’i=gütkuwiih-i=l=beenaanaautaa-l=gütpic=kiooya-t-aü~wük-ica=gütpic=kitco’ogil-aim~bingkhayii=gitcooya-nwa’adingmi’ii-ba’-apüü-l-ing=gü=kikuuan-aha-ts=pumhacwiihnaanaautaa=güt=nipic=kiooya-t-aü~wük-ica=gütpic=kitco’ogil-aim~bingkwa’=ogontüwümi-’i-tc=kütinggiluutsmapil=gütpic=kiwahaaiim~bingkwaltaatwa-l-aii~miyaa=gila’ang=gija=gü=kiyuutüwü’ü=gütpingg-ühaai=bumnü’üngpaadzii-yi-npül-üüla-c=kütkim-ahaaipic-ac=küttüwü=gü=kipingg-üngwahaai=gila’angii~miwah=kila’angüü~bül-üülaindipendens-ippic=kila’angwahaaio’~oxtawalnahakana-yi-nan=gitcwohücwa’tsooh-i-lhal-ütih=kü=kila’angpicwa’nahakana-nhaa=gütpictco’ogilim~bingkalaauwin-iiba’-a=kila’ang=gütpictüwüü=gütpic=kila’angii~micuuna-ba-nwah=kila’angaa~dawüükwaltsoohi-l-ama’ma’yukaaiyahi=gütkuwün=agi’i=gütwünnü’üngoomoon-n=gü=kitüwü’ü=güttaawüg-üügim-a=kila’ang=gü=kipicmeed-a=ka’~alaauw-iyu=gütnapaaimüüya-l=gia~mh-iiu=gütpictco’ogil-a=ka’~aw-iinpictco’ogilim~bingktüwü’ü=gütoxta-amaiinahakana-yi-npictco’ogilo’~oxtapicnahakana-nim~bingkhac-a-tspicmapil=gütnapaaimüüya-la~mh-iiu=gütwa’ nahakana-npictco’ogiltüwü’ü=gütpic=kila’angwahaaiii~miwah=kila’angüü~bül-üülabicipwahoomooh-on=nü’ünghanii-ba-npicma’ü=gütoomoox-n=nü’üngpül-üüla-ngkuagi’ü~wünü=güttco’ogil-awünnü’üngoomoon-n=kü=kikuan=üwüncooyi-nü=gütha’=kü=kipingg-üngpicwa’taatwa-lmaa-ba-nü~wüktco’ogil-aku=dicooyi-nlohooma=lu’u=gü=tciyangwah=kila’anghanii-ba-naa~hal’woo-daa-lwahaai=gila’angciiubaoo~noo-gimix=kila’angüülüü-gimciiubapic=kila’an=di ixpül-ücaa~waahaiümbüpicwahaaitco’ogilim~bingkwo’okan=gioo~noo-lahaniip=kütpictüwü=gü=kipingg-üngpicwahaaiii~mitco’ogiloo~noo-la=dahanii-miniikpictco’ogilim~bingkmiy-acing~gim-ica=kümbü’ü=güt cüüwa-n-aa-ptaahawi-l-aa-p=küt pic=kiltiiaa~waahai’-ica=güttüwü=gü=kipingg-üngpic=tawahaaiii~mipic=kitco’ogil-amii-ya’aw-ang=gikutuga-t-atütdüü-’inpini’iktoomowi-lpic=kiwahaaiaa~iyawatütdüü-’i-n-iipictciitctaatwa-lo’~oowan-aan=jiya’angpickim-ahaai=buumumuuluw-ii-l-a-p=kütmuuluw-ii-l-a=gila’angüü~düwüluu-l-ica=güttüwüwanaptüwügi-t-a-ppic=kila’angtüwü=gütoowan-acpic=kila’angwahaaiii~miwah=kila’angüü~bül-üülamettuwubiltuuga-lwahtehoontuuciyoowianghanii-l=jiyampül-üül-angyoowiaanaawic-mwooma=gila’anguu~muulutuugawütwahaai=gila’angmeedaking~gimpicaayaamuutsmaagina’-a-ctücpic=kila’anga~wahakinwüü’i-t-a-ppic=kila’angmühüüiya-giim-atmühüüi-l-apicaaiyaamutsmaagina’-a-tsa~cahnapicwahaaitsooh-miikaa~maaigülapicwahtün-d-aee~bapicü~pütüta-minpic=ki=nüüe’~ela-kincuwaa-l-a-ppic=ki=nüüela-kin-i’inamükih-iee~leewin-akinpicwandawooa~taatwa-lnünütswa-n=nü’üngcuwaa-l-a-p=tau~yuug-agiimwahaaiyaamuutsmaagina’-a-tskaayü-tpic=kila’angwahaaiooliinciiubapictüwühaca-haainü~tücüwo’okanwa’icpehu’awaa-na~palaa’-alapicciiubaaa~maaigülawahai=gila’angtiiing~gimpic=kila’angüü~bülhaniippic=kila’angaa~halhaniippicwahaai=gila’angtüba-t-awalwüc-üngin-üülawüngaa-l-a-miikwah=kila’ang in-üttüba-t-ayoowianghanii-lüü~bül-üügimpicwahwahüccooyi-n=nü’üngüü~bül-üügimix=pi=wettüba-t-ain-üt=küt=niha’=kü=kipingg-üngpic=niwahaamaaiaa~halwahaai=gila’angpiniyutüba-t-ain-ütpic=kila’angwahaaitüba-t-ain-iiya’aw-acing~gimhanii-mini’ig-aan=nü’üngwah=kila’angaa~hal’amilwahaai=gila’angii~mituuli’i-miniiktüba-t-a=ma-luutstüüdzaa-lapic=kila’angii~minapaai=gila’angmaaca-t-aii~miinku=di co’ogonn-t-apic=kila’angwahüü~bül-üülatuuli’-ippic=kila’anganghanii-l-ayoowiaa~dawüükpic=tahaainda=bumkin-at=küt=tciyangtüba-t-a=gü=kila’angwünwa’tüwü-wantüki-l=gü=takuuhaaiyiaa~iyaam-uu-tsooya-ts=kü=tapic=taün~dünaawaiiiigicpitchaaiyiooya-t=kü=tapic=kila’angwahaaiii~mibaseeyala-miniikwah=kila’angüü~bül-üülaüülü’üngpic=kila’angwahaaiyeewangii~miwah-kiikwalinyaana-’anghalükamatsi-nwünogonpinüühaiyiooya-pyoowiaanaawic-mpic=ki=tüpüwiin-a’-atiiigicpitctüba-t-atüwütüwü=gü=taküdzüü’-a=tatüwü-wan=bi taatwa-l=ügütwahai=gila’an=diii~mipreecnu’-i-miniikwah=kila’angüü~bül-üülawahaai=gila’anginyaana-’iwah-kiikyoowiinyaana’wah=kila’angtiüü~düüdzaiiigicpitcpictciitcco’ibi-tco’ogonn-t-aün~dünaawaiwahaai=gila’angii~minotfook-miniikwanaangmuwaa-l-a-pwah=kila’angii~miegeewan-aa-pmuwaa-l-a-ptuuciilmaxkangpooh-twa’awa-ttuwubilpickumuu-n=nü’üngtsungg-utwah=kila’angüü~bül-üülanotfook-ipwah=kila’anga~taxkinpic=kila’angwahaaiyeewangii~mipini’ikhanii-l-ahaaiyiooya-tpic=taündünaawaiiiigicpitcwah=kila’angaa~halpaai-daa-lpic=ta=walpül-ütwandaanghanii-ltüünaawayaa-gim-actüba-t-atuucioko~gooimyoowikim-attüba-t-atüünaawayaa-gim-acpicwicaa=bummiy-ahaiwicaing~gim-icaanghanii-lyoowi’i=güthaa’ic=kü=kila’angii~mi-caa=gila’anghaa’ic=kü=tawandaoko~gooimhalü=l=bee üüdzümi=gü=tapic=kila’angwahaaiyeewanging~gimciiubahanii-miniikmetaaiyaamuutsüüdzümmiy-apüü-tsüü~bül=gila’anghaniippicwahaaicooyi-n=nü’üngii~mihanii-miniikpic=kiwahaaiaa~hal’ haniip=kila’angaa~hal’ haniip
GlossDIST:LOC=1SG.NOM=REPMOM~be.bornbe=1SG.NOMDIST:LOClive-DURsay-DURfather-3SG.POSS=1SG.POSSalso=CONJ1SG.POSSolder.brother-3SG.POSSDIST:LOC=1PL.EXCL.NOM=REPeveryMOM~be.bornthen=1SG.NOM=REPalreadyMOM~growalready=REP=1SG.NOMMOM~travel.aboutthen=REP1SG.POSSmother-3SG.POSSMOM~leave1SG.POSSnurse-NMLZ.PAT-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=1SG.NOM=REPcry-DURnurse-want.to-SSthen=REP1SG.POSSmother-3SG.POSSbe.sick-DURthen=1SG.NOM=REPcry-DURverybe.hungry-SSthen=1SG.NOM=REPlittle.blanket-NCM.B-ACCMOM~grab-ACT>COMEheresit.down-IMPmother=QUOT=REPNEG=QUOTthen=1SG.NOM=REPeat-DURfood-NCM.A-ACCDIST:LOC:from=1SG.NOMalreadyMOM~growthen=1SG.NOMlearn-DURalreadythenfather-3SG.POSS=1SG.POSSMOM~make.a.bow-BEN=1SG.POSSthen=1SG.NOMhunt-DURthen=1SG.NOMwood.rat-NCM.A-ACC kill-DUReverythingsomething-ACCbird-NCM.B-ACCDIST:ACCeat-used.tobring-BEN-used.to=1SG.NOMfather-REFL.POSS.ACCthengood=QUOTfather-3SG.POSS=1SG.POSSeverythingsomething-ACCkill-used.tojackrabbit-NCM.B-ACCcottontail-NCM.B-ACCalso-CONJvalley.quail-ACCalso=CONJdove-NCM.B-ACCthen=1SG.NOMbring-BEN-DURDIST:ACC-ACCfather-REFL.POSS.ACCalso=CONJ=1SG.NOMswallow-BEN-GO<ACT-used.tofish-NCM.A-ACCcatfish-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSmany=1SG.NOMcatch-used.to betweensack-NCM.A-ACCcatfish-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=DIST:ACC-ACCmother-3SG.POSS=1SG.POSSboil-DURDIST:ACC=1PL.EXCL.NOMeat-used.toall.the.timethen=1PL.EXCL.ACCfatherteach-used.togood=2PL.NOMtravel.about-IMP.FUTNEG=2PL.NOMsomethingsteal-IMP.FUTalso=CONJ=2PL.NOMNEGCOLL.PL~old.man-ACCMOM~be.nasty-FUTseeif=2PL.NOMbelieve-DURthen=2PL.NOMMOM~get.old-FUTgood=QUOT=1PL.EXCL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMgoodtravel.about-DURall.the.timesurely=1SG.NOMon.and.onalreadyMOM~get.oldbecause=1SG.NOMbelieve-DURfather-GENtalk-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=1PL.EXCL.ACCtell.myth-BEN-used.toeveningwintereverythingsomeone-ACCcoyote-NCM.B-ACCthenbathe-GO<ACT-IMP.FUT=2PL.NOMmorningmorning.star-REFL.POSS.ACC-3SG.POSSrise-ACT>COME-DStwo-times=2PL.NOMMOM~dive-FUTthengood=QUOTNEG=2SG.ACCsomethingprick-FUTand=if=2SG.NOMNEGMOM~bathe-GO<ACT-FUTand=2SG.ACCCOLL.PL~wood-NCM.Bprick-FUTsurely=1PL.EXCL.NOMbathe-GO<ACT-used.tobe.dark-INTER-DSstraight.onbe.cold-DURverywater-NCM.Aice-NCM.B-ACC=1PL.EXCL.NOMDISTbreak.ice-CAUS-DURbathe-want.to-SSthengoodeverythingsomething-ACC=1PL.EXCL.NOMdo.something-DURgoodall.the.timethen=DIST:LOC:fromoneMexican-NCM.AMOM~arrive-COME<ACTthensay-DURyes/no.question-may-3SG.NOMNEGoffspring-PL-2SG.POSSwatch.over-GO<ACT-BEN1SG.POSSpet-PL-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSgood=QUOTfather-3SG.POSS=1SG.POSSthen=1PL.EXCL.ACCMOM~takeDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACThouse-LOC-3SG.POSSthenmanypet-PL-3SG.POSSthen=1PL.EXCL.NOMwatch.over-DUReverythingday-NCM.Aalso=CONJ=1PL.EXCL.NOMgather.firewood-DUReveningarrive-SSthen=1PL.EXCL.NOMrun.away-used.tobe.tired-SSturn.back-COME<ACT-DUR=1PL.EXCL.NOMhouse-towardthen=1PL.EXCL.ACCarrive-DSfatherscold-used.towhy=2PL.NOMMOM~turn.back-COME<ACT=QUOTbe.tired-SS=1PL.EXCL.NOMthen=1PL.EXCL.ACCback.againput-GO<ACT-DURbe=1PL.EXCL.NOManywayliketurn.back-COME<ACT-DUR=1PL.EXCL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMNEGlong.timeMOM~gothenMexican-NCM.Aafter.a.whileMOM~arrive-COME<ACTalready=1SG.NOMMOM~sellDIST:ACCpet-PL-REFL.POSS.ACC=QUOTandMOM~save=1SG.NOMsome=QUOTgive-NMLZ.PAT-3SG.POSS=1SG.POSSoffspring-PL-NREFL.ACC.POSS-2SG.POSS=QUOTandgrab-COME<ACT-IMP.FUT=2PL.NOM=QUOTgood=QUOTfather-3SG.POSS=1SG.POSSthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~gograb-GO<ACT-SSthen=1PL.EXCL.NOMMOM~grab-ACT>COMEMOM~bring.it=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC=1SG.NOMwatch.over-used.tothen=DIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~sellthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromschool-LOCMOM~gothen=NEG=1SG.NOMknow-DURlanguage-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSDIST:GENtell-CAUS-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A-GENthenoneMexican-NCM.ANEG=1SG.ACCknow-DSDIST:ACClanguage-NCM.A-ACCthen=1SG.ACCtell-CAUS-DURMexican-NCM.Athen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~gothenschool-LOC-fromeveningMOM~goWeldon-towardthen=1PL.EXCL.ACConeman-NCM.AMOM~catch.up.to-GO<ACTDIST:LOChorse-LOC-INSgo-DURthen=1PL.EXCL.ACCMOM~talk-CAUScold=QUOTthen=1PL.EXCL.NOMeverycold=QUOTalsoNEG=1PL.EXCL.NOMknow-DURmeaning-3SG.POSSbe-DURthen=1PL.EXCL.ACCman-NCM.Alook.at-DURDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~turn.back-COME<ACTeveninghouse-towardthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromcome-DURschool-LOConeyear-NCM.A=1SG.NOMMOM~goschool-LOCthen=1SG.ACCDISTtell-CAUS-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Awhipbecause=1SG.NOM=NEGhear-DURDIST:ACCmeaning-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=1SG.ACCwhipthen=1SG.NOMMOM~be.angrythen=1SG.NOMDIST:ACCwrite-NMLZ.PATMOM~tear-CAUSDIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~gohouse-towardthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~workon.and.onNEG=1SG.NOMagainMOM~goschool-LOCthen=1PL.EXCL.NOMMOM~goPeterson-GENhouse-LOC-3SG.POSSbe.cut.up-CAUS-GO<ACT-SSpost-ACCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~make.campbottom-ACC-LOC-3SG.POSSmountain-NCM.A-GENthen=DIST:ACC=next.dayMOM~be.cut.up-CAUSfather-3SG.POSS=1SG.POSSjuniper-NCM.A-ACCpost-ACCthen=1SG.NOM=PRTmake.bread-used.tonoon-NCM.Aalso=CONJeveningDIST:ACCeat-DURarrive-SSeveningbread-NCM.A-ACCalso=CONJjackrabbit-NCM.B-ACCmany=1PL.EXCL.NOMMOM~be.cut.up-CAUSten.cents=1PL.EXCL.NOMwin-DURonepost-ACC-LOCthen=1SG.NOM=PRTcarry-DURpost-ACCback-LOCpile-DUR=1SG.NOMDIST:LOCvalley-NCM.B-ACC-LOCallsummer-NCM.ADIST:LOCMOM~livebe.cut.up-CAUS-SSthen=1SG.NOM=PRTeveningMOM~scoop.water-GO<ACTwater-NCM.A-ACCfar.awayon.and.onDIST:LOCwater-NCM.Abe-DURalreadyget.dark-DSthen=1SG.NOMMOM~turn.back-COME<ACTscoop.water-ACT>COME-SSthen=1SG.NOMMOM~be.lostturn.back-COME<ACT-SSdown-toward=1SG.NOMMOM~take-ACT>GODIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~be.lostDIST:LOC=1SG.NOMyellthen=nothing-whothen=1SG.NOMcrythen=1SG.NOMMOM~run-GO<ACTcross-SSpail-REFL.POSS=1SG.NOMdangle-DURthenDIST:LOCfather-3SG.POSS=1SG.POSSMOM~talkwhere-here-toward=2SG.NOMgo-DURMOM~be.lost=1SG.NOM=QUOT=1SG.NOMnothing=1SG.POSSscoop.water-NMLZ.PAT-3SG.POSSeveryMOM~spillcome-ITR=QUOTscoop.water-GO<ACT-JUSS-1DU.NOM=QUOTDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~turn.back-COME<ACTscoop.water-ACT>COME-SSDIST:LOC-towardcamp-ACCallsummer-NCM.A=1PL.EXCL.NOMDIST:LOCMOM~livethen=1PL.EXCL.NOMMOM~finishthen=1PL.EXCL.NOMMOM~turn.back-COME<ACThouse-LOCthen=1PL.EXCL.NOMbe.winter-COME<ACT-DSMOM~goback.againfirewood-NCM.B-ACCbe.cut.up-CAUS-GO<ACT-SSthen=1PL.EXCL.NOMeveryMOM~gothen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOCMOM~be.cut.up-CAUSallwinter-NCM.Amanyfirewood-NCM.Bjuniper-NCM.AaloneDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~finishthen=1PL.EXCL.NOMMOM~turn.back-COME<ACThouse-towardthen=1PL.EXCL.NOMhouse-LOCMOM~arrivethen=1PL.EXCL.NOMjustlive-DURnothing-NEGwork-NCM.Athen=1PL.EXCL.NOMplay-used.toplay.tag-DUR=1PL.EXCL.NOMbull.pine-NCM.A-ACC-LOCclimb-DUR=1PL.EXCL.NOMchase-DUR=1PL.EXCL.NOMeach.otherthen=1PL.EXCL.NOMoneput-DURboy-ACCtag-NMLZ.PATand=NEG=1PL.EXCL.NOMground-NCM.A-ACC-LOCplay-DURbull.pine-NCM.A-ACC-LOCon.and.onDIST=1PL.EXCL.ACCchase-DURthen=1PL.EXCL.ACCcatch.up.to-SSsomeone-NCM.A-ACCtouch-DURthenDIST=nextit.in.tag-NCM.Bsit-DURthen=1PL.EXCL.NOMrun.away-DURupjump-DUR=1PL.EXCL.NOMCOLL.PL~different.one-towardbull.pine-NCM.A-GENbranch-LOC-3SG.POSSthensomefall-DURrun.away-CAUS-ACT>COME-DURDIST:ACCbranch-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSbull.pine-NCM.A-GENsomehang-ACT>GO-DURbull.pine-NCM.A-GENbranch-LOC-3SG.POSSduring.the.day=1PL.EXCL.NOMplay-DURthen=1PL.EXCL.NOMandDIST:LOC:fromagaindifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSplay-DURplay-NMLZ.PAT-NCM.A-ACCplay.quoits-DUR=1PL.EXCL.NOMwithbull.pine-NCM.A-GENshoot-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=1PL.EXCL.NOMquoit-NCM.B-DURwith=1PL.EXCL.NOMplay.quoits-DURthen=1PL.EXCL.NOMbe.cut.up-CAUS-DURCOLL.PL~stick-NCM.B-ACCquoit-NCM.B-COMPL-SSfix-DUR=1PL.EXCL.NOMtarget-NCM.B-ACCDIST:ACC=1PL.EXCL.NOMshoot-DURquoit-NCM.B-ACC-INSsomeoneon.and.oncloseshoot-DURwin-DURfive=sixCOLL.PL~boyDISTgamble-DURplay.quoit-NMLZ.PAT-NCM.A-ACCsomeproficientthen=onefirstshoot-DURthreequoit-3PL.POSSeach.onethen=onefirstshoot-DURDIST:ACCtarget-NCM.B-ACCthencloseshoot-DURthen=nextdifferent.one-3SG.POSSshoot-DURthentop-LOC-3SG.POSSshoot-DURDIST:GENquoit-3SG.POSSthenDIST:LOC:fromagaindifferent.one-3SG.POSSshoot-DURthenDIST:ACCquoit-NCM.B-ACChere-towardthrow-DURDIST:LOC:fromagaindifferent.one-3SG.POSSshoot-DURthenhere-towardDIST:ACCpush.aside-DURthenDIST:LOChold-ACT>GO-DURDIST:ACCtarget-NCM.B-ACCwin-DURduring.the.day=1PL.EXCL.NOMplay-DURthen=1PL.EXCL.NOMcane.shaft-gather-GO<ACT-DURtarget.practice-want.to-SSmany=1PL.EXCL.NOMarrow-NCM.A-DURcane.shaft-NCM.B-ACCgood=1PL.EXCL.NOMarrow-NCM.A-DURarrow.feather-BEN-DUR=1PL.EXCL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMfinish-SStarget-NCM.B-DURsagebrush-NCM.A-ACC=1PL.EXCL.NOMtie-DURDIST:ACC=1PL.EXCL.NOMtarget.practice-DURthensomeoneon.and.onshoot-ACT>GO-DURthenDIST:ACCtarget-NCM.B-ACChide.something-DURDISTshoot-ACT>GO-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Aunder-3SG.POSSground-NCM.A-GENthen=2SG.ACCshoot=QUOTthen=2SG.NOMshoot-DURright.here=2SG.NOMDISTarrow-REFL.POSS.ACCquit-DURthenDIST:LOChide-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Ashoot-DURnextthenDIST:ACCtarget-NCM.B-ACCshoot-ACT>GO-DURbecauseknow-DURDIST:ACChide-NMLZ.PATthenDIST:ACCgo.out-CAUS-ACT>COME-DURwithDIST:ACCarrow-REFL.POSS.ACCthenDIST:LOC:fromagainDIST:ACCone-ACChide.something-BEN-DURDIST:ACCtarget-NCM.B-ACCground-NCM.A-GENunder-3SG.POSSnowshoot=QUOTthenshoot-DURright.herearrow-2SG.POSSquit-IMP=QUOTthenDISTnextshoot-DURDISThide.something-NMLZ.AG.TEMP-NCM.AthenDIST:ACCtarget-NCM.B-ACCshoot-ACT>GO-DURthen=3PL.NOMpay.someone-DURonearrow-NCM.A-ACCthensomearrow-empty.handedturn.back-GO<ACT-DURhouse-LOCwin-PASS-SSthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromdifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSagainplay-DURred.earth-NCM.A-ACCclay.doll-NCM.B-DUR=1PL.EXCL.NOMeverything=1PL.EXCL.NOMsomeone-ACCmake-DURcoyote-NCM.B-ACCalso=CONJbear-NCM.A-ACCwolf-ACCalso=CONJpeople-NCM.A-ACCeverythingon.and.onall.the.time=1PL.EXCL.NOMdo.same.way.as-DURclay.doll-NCM.B-SS=1PL.EXCL.NOMDIST:ACCred.earth-NCM.A-ACCthen=1PL.EXCL.NOMDIST:ACCput-DURheat-NCM.A-ACC-LOCDIST:ACCclay.doll-NCM.B-REFL.POSS.ACCthenDIST:LOC:fromdry-SSbe.hard-DURstay-CAUS-DURthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromplay-DURagaindifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSplay-NMLZ.PAT-NCM.A-ACChide.game-NCM.A-ACCthen=1PL.EXCL.NOMoneput-DURboy-ACCrag-NCM.A-ACC-INS=1PL.EXCL.NOMtie-DUReye-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthenNEGsee-DURsomethingthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromtie-BEN-COMPL-SSeveryhide-DURthen=1PL.EXCL.ACClook.for-ITR-DURwhere=2PL.NOM=QUOTPROX-toward=QUOT=1PL.EXCL.NOMthenrun-COME<ACT-DURthen=1PL.EXCL.NOMtracks-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSScome-DURsomethenback-towardMOM~jumpthenonegrab-DURthenDIST=nextbeon.and.onlikesuck=1PL.EXCL.NOMNEGagainNEGMOM~playthen=1PL.EXCL.NOMhunt-used.todeer-NCM.A-ACCsummerall.the.timethen=1PL.EXCL.NOMandcamp-GO<ACT-DURDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMhunt-used.todeer-NCM.A-ACCalso=CONJ=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromfish-GO<ACT-DURNorth.Fork-ACC-LOCmany=1PL.EXCL.NOMfish-NCM.Acatch-DURtrout-NCM.A-ACCalso=CONJwhitefish-ACCthen=1PL.EXCL.NOMmake.jerky-DURdry-DUR=1PL.EXCL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMandDIST:LOC:fromagainnext.dayfish-GO<ACT-DURthen=1PL.EXCL.NOMandDIST:ACCmake.jerky-DURagainalso=CONJ=1PL.EXCL.NOMdeer-NCM.A-ACCagainhunt-DURallday-NCM.A=1PL.EXCL.NOMhunt-DURthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromturn.back-COME<ACT-DURfiveday-NCM.Alive-ACT>COME-SShouse-toward=1PL.EXCL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMarrive-SSandagainwork-DURDIST:ACCwork-NCM.A-ACCfind-SSthen=1PL.EXCL.NOMandDIST:LOC:fromagaindifferent.one-3SG.POSS-ACC-LOCsummer-NCM.A-ACC-LOCpine.nuts-NCM.A-ACCgather-GO<ACT-DURgather-GO<ACT-DURevery=1PL.EXCL.NOMmother-3SG.POSS=1SG.POSSalsoevery=1PL.EXCL.NOMalso=CONJagainmanypeople-NCM.AMOM~different.one-3SG.POSSNEG1PL.POSSrelatives-1PL.POSSdifferent.one-3SG.POSSpeople-NCM.Amanypeople-NCM.Athen=3PL.NOMpine.nuts-NCM.A-ACCmake-DUReveningthen=1PL.EXCL.NOMdeer-NCM.A-ACCkill-used.toevery-IMP-1SG.NOMsummer-NCM.A=1PL.EXCL.NOMDIST:LOClive-DURpine.nuts-NCM.B-ACCgather-SSallday-NCM.Aonesack-NCM.A=1PL.EXCL.NOMgather-DURroast-DUR=1PL.EXCL.NOMalso=CONJ=1PL.EXCL.NOMraw.pine.nut-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSgather-DURfall-DSallday-NCM.A=1PL.EXCL.NOMgather-used.toDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMturn.back-COME<ACT-DURalreadynothing-DSpine.nuts-NCM.B-ACCthen=1PL.EXCL.NOMpack-DURpine.nuts-NCM.B-ACCeverymany1PL.POSSgather-NMLZ.PAT-1PL.POSSpine.nuts-NCM.B-ACCperhapstwentybag-NCM.Bthen=1PL.EXCL.NOMpack-DUReveryturn.back-COME<ACT-SShouse-towardthat.one=1PL.EXCL.NOMeat-used.towinterpine.nuts-NCM.A-ACCalso=CONJjackrabbit-NCM.B-ACCwithacorn.mush-NCM.A-ACCmanyeverythingsomeone-ACCdeer-NCM.A-ACCfish-NCM.A-ACCeverythingsomeone-ACC=1PL.EXCL.NOMeat-used.tomanyacorn-NCM.BDIST.ACC=1PL.EXCL.NOMgather-GO<ACT-used.toalsoalreadyfall-DS=1PL.EXCL.NOMevery=1PL.EXCL.NOMautumn=1PL.EXCL.NOMgather-GO<ACT-DURacorn-NCM.B-ACCalreadythenfall-DURmanythen=1PL.EXCL.NOMDIST:ACCshell-DURacorn-NCM.B-ACCthenDIST:ACC1PL.POSSmother-1PL.POSSdry-DURthenDIST:ACCget.dry-DSpound-GO<ACT-DURmortar-NCM.A-ACC-LOCthenDIST:ACCpound-COMPL-SSleach-DURleach-NMLZ.PAT-INS-NCM.B-ACC-LOCthenDIST:ACCleach-GO<ACT-SSirrigate-DURDIST:LOC-towardnoon-ACC-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthenDIST:LOC:fromDIST:ACCgather-DURthenDIST:ACCladle.acorn.mush-DURpot-NCM.A-ACC.LOCthenDIST:ACCbring-DURhouse-NCM.A-ACC-towardDIST:ACC=1PL.EXCL.NOMeat-DURsometimesNEGbread-NCM.Aacorn.mush-NCM.A-ACC=1PL.EXCL.NOMeat-DURnearlyallwinter-NCM.AthenDIST:LOC:fromfather-3SG.POSS1SG.POSSfiesta-NCM.A-ACCMOM~makefirstYokuts-NCM.A-ACCMOM~callMOM~make-FUT=1SG.NOMfiesta-NCM.A-ACC=QUOTandevery=2PL.NOMcome-IMP.FUT=QUOTDISTday-NCM.A-ACC-LOC=QUOTthen=1PL.NOMMOM~round.up-FUTmake-DS=QUOTfiveday-NCM.Apretty.soon=1PL.NOMMOM~make.fiesta-FUT=QUOTthen=3PL.NOMDIST:LOC:fromeveryMOM~arriveDIST:LOCday-NCM.A-ACC-LOCevery=3PL.NOMMOM~round.up-FUTthenclownsay-DURpretty.soon=1PL.NOMMOM~gamble-FUT=QUOTalso=CONJplay.hand.game-NMLZ.PAT-NCM.A=QUOTgood=QUOTpeople-NCM.Athen=3PL.NOM=DIST:ACCnight-NCM.AMOM~gambletwo-threeall.night=3PL.NOMMOM~gamblethenclownMOM~saypretty.soon=1PL.NOMMOM~talk-CAUSshaman-NCM.A-ACC=QUOTgood=QUOT=3PL.NOMpeople-NCM.Anext.day=QUOTclownthen=3PL.NOM=DIST:ACCnext.dayDIST:ACCshaman-NCM.A-ACCMOM~talk-CAUSDISTclownsee-want.to=2PL.ACC3PL.NOMpeople-NCM.A=QUOTtest-IMP.FUT=2PL.NOMoneself=QUOTclowngood=QUOT=3PL.NOMshaman-NCM.Aandnext.day=1PL.NOMMOM~test-FUT=QUOTshaman-NCM.AandMOM~put-FUT=1SG.NOMonewoman-ACCalso=CONJoneman-NCM.A-ACC=QUOTclownDIST=2PL.ACCMOM~watch.over-FUT=QUOTgood=QUOTshaman-NCM.Athen=3PL.NOM=DIST:ACCnext.dayDIST:PL:ACCshaman-NCM.AMOM~be.markedonewomanalso=CONJoneman-NCM.A=3PL.ACCMOM~be.marked-BENthenDIST:PL:ACCshaman-NCM.Afeather.in.band-REFL.POSS.ACCMOM~putalso=CONJskirt.feathers-REFL.POSS.ACCthen=3PL.NOM=DIST:ACCeveryMOM~stand.upthree-fromthenoneman-NCM.AMOM~kindle.a.firebetween-LOC-3PL.POSSthenDIST:LOConeshaman-NCM.Akindle.a.fire-NMLZ.PAT-NCM.A-ACC-LOCedge-LOC-3SG.POSSsit.backbasketry.tray-REFL.POSShold-DURhand-LOCalready=QUOTclowntest-2PL.IMP-IMMthenDIST:LOCshaman-NCM.AMOM~be.hot-BENDIST:ACCDIST:LOCshaman-NCM.Atalk.Pahka'anil-NMLZ.AG.TEMP-NCM.AthenDIST:PL:ACCYokuts-NCM.Ashaman-NCM.AMOM~dancethenDIST:ACConeMOM~shootYokuts-NCM.A-ACCMOM~fall.down.dead-GO<ACTshoot-SSthenDISTwomanwatch.over-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Aget.up-COME<ACTfall.down.dead-GO<ACT-DSthenDISTwomanMOM~lift-ACT>GODIST:ACCman-NCM.A-ACCdie-ACT>GO-DSshade-NCM.A-ACC-LOCMOM~putthenNEGMOM~be.abletake.out-NMLZ.PATDIST:ACCbullet-REFL.POSS.ACCthenDISTshaman-NCM.Ashoot-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Afly-ACT>GODIST:LOC-towardthenDIST:ACCMOM~come.out-CAUS-BENwithDIST:ACCbasketry.tray-NCM.B-ACCtop-LOC-3SG.POSSDIST:ACCMOM~swingMOM~take.out-BENDIST:ACC-ACCthenDIST:LOC:fromagaindifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSMOM~shootthenandDIST:LOC:fromagainMOM~shootthree-timesMOM~shootNEGDIST:ACC-ACCtouch-NMLZ.PAT-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSNEGMOM~be.ablethenandDIST:LOC:fromagaindifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSMOM~shoottwo-timesNEGMOM~do.somethingbe.tough=2PL.NOMso!=QUOTgood-be=2PL.NOMshaman-NCM.A=QUOTthen=3PL.NOMDIST:LOC:fromquitthenclownMOM~saypretty.soon=1PL.NOMquitback.again=1PL.NOMMOM~go-FUThouse-toward=QUOTclownthen=3PL.NOMDIST:LOC:fromeveryMOM~gothen=1SG.NOMDIST:LOC:fromwork-used.toall.the.timethen=1SG.NOMDIST:LOC:fromgo-used.toPaalageewan-ACC-LOCthen=1SG.NOM=DIST:LOCarrive-GO<ACT-SSsit-DURstore-NCM.A-GENback-toward-ACC-3SG.POSS=1SG.NOMsit-DURalso=CONJoneman-NCM.AthenDIST:LOCgirl-NCM.BMOM~comethen=1SG.ACCMOM~seeDIST:LOCsit-DSthen=1SG.ACClaugh-CAUS-DURsee-SSthenDIST:LOC:fromstore-NCM.A-ACC-LOCMOM~enterthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromsit-DURanyway=DIST:LOCthenMOM~come.out-ACT>COMEstore-NCM.A-ACC=LOC-AWAYstraight.onnewhat-3SG.POSSMOM~buythenDIST:LOC:fromgo-JUSS-1DU.NOM=QUOT=1SG.ACCDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~comePROX-DIST:LOCpet-3SG.POSS=1SG.POSSstand.up-DURthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~comeMOM~double.mount=1PL.EXCL.NOMpet-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=1SG.POSSthen=1PL.EXCL.NOMgrass-NCM.A-ACC-LOCMOM~stand.updeep.brush-NCM.A-ACC-LOCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~get.downright.away=1PL.EXCL.NOMcopulatestraight.on=DIST:LOCwomanbe.hot-DURfaststraight.on=1SG.ACChug-DURcopulate-DSDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~sleepright.hereDIST:LOC:from=1SG.NOMmorningMOM~comework-LOCthen=DIST:LOC:fromMOM~comehomefishing.site.on.upper.Kernthen=1SG.NOM=1SG.ACCDIST:LOC:fromagaintwo-threeday-GENthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromagainwoman-ACCMOM~finddifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=1SG.NOMright.awayMOM~have.sex.with-ACT>GOright.away=1PL.EXCL.NOMandDIST:LOCcopulatebe=on.and.on=1SG.NOMdo.same.way.as-DURthen=be-justcopulate-DURMOM~different.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromlateMOM~marryDIST:ACCwoman-ACCfirstday-NCM.A-ACCfind-NMLZ.AG.TEMP-REFL.POSS.ACCthen=1SG.NOMhomeMOM~takeDIST:LOC-ACClong.timeMOM~livewithfiveyears-NCM.Athen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromeach.otherMOM~throwthen=1SG.NOMon.and.onquitNEG=1SG.NOMagainMOM~grabNEGthen=1SG.NOMMOM~liveherealonethrow-COMPL-SSbe=1SG.NOMon.and.onlikegirl-PL-ACCfind-DURthen=1SG.NOMin.vainMOM~findagainonegirl-NCM.B-ACCthen=1SG.POSSmother-3SG.POSSMOM~leave-ITR=QUOTNEG=1SG.NOMwant-DUR=3PL.ACC=QUOTgo-DUR-GO<ACT-ITR=QUOTwife-1SG.POSSyounger.sibling-3SG.POSS=QUOTdifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=2SG.NOMlook.for-IMP.FUT=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~be.sickthen=1SG.NOMMOM~goshaman-NCM.A-ACC-LOCthenDIST:LOCshaman-NCM.A=1SG.ACCMOM~doctorthenNEG=NEG=1SG.NOM=2PL.IMPtouch-CAUS=QUOTdo.same.way.as-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A=2SG.ACClive-DUR=QUOTdown-DIST-GENthat.onelive-DUR=QUOTNEG=1SG.NOMNEG=QUOT=QUOTsay-DSDIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~turn.back-COME<ACTwife=1SG.NOMwithMOM~goDIST:LOCbe=1SG.NOMon.and.onliketurn.back-COME<ACT-SSthen=1SG.NOMMOM~arrivehomethen=1SG.NOMfather-REFL.POSS.ACCMOM~gossip-insay-DURDISTshaman-NCM.A=1SG.ACCdo.same.way.as-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A=2SG.ACClive-DUR=QUOT=1SG.ACCthenfather-3SG.POSS=1SG.POSSdrink-BEN-FUT=1SG.NOM=2SG.ACCjimson.weed-NCM.B-ACC=QUOTthen=1SG.ACCdrink-BENthen=1SG.NOMMOM~seeDIST:ACCshaman-NCM.A-ACCbad-be-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSeverything=1SG.NOMsomeone-ACCMOM~seewater.snake-NCM.B-ACClizard-NCM.A-ACCaboveMOM~come.out-ACT>COMEthenMOM~fall-GO<ACTground-NCM.A-ACC-LOCalso=CONJagainthis.way-fromonethen=1SG.NOMDIST.ACCwifesay-DURsee=QUOT=1SG.NOMlizard-NCM.Athen=1SG.NOM=DIST.ACCnext.dayrecovergood=1SG.NOMtravel.about-DURthenDISTshaman-NCM.Abad-be-3SG.POSS=QUOT=REPoneman-NCM.A-ACCMOM~sayMOM~kill-FUT=1SG.NOM=QUOT=REPany.placesee-SSthen=1SG.ACCDISTman-NCM.AMOM~gossip-CAUSsay-DURDISTshaman=QUOTMOM~kill-FUT=QUOT=2SG.ACC=QUOT=1SG.ACCDISTfriend=1SG.POSSgood=QUOT=1SG.NOMsay-DSDIST:LOCfriend-REFL.POSS.ACCthen=1SG.NOM=DIST:ACCbow-REFL.POSSMOM~travel.about-BENthenoneman-NCM.AMOM~be.sickthenDISTshaman-NCM.AMOM~call-PASSalso=CONJDISTbad-be-3SG.POSSshaman-NCM.AMOM~call-PASSalsoDIST:LOCthen=1PL.EXCL.NOMeverypeople-NCM.AMOM~goDIST:ACChear-GO<ACT-SSDIST:ACCshaman-NCM.A-ACCthenright.awaysingall.nightthenandDIST:ACCIndian.tobacco-NCM.B-ACCbite-DURdance-SSdance-DURall.nighthereshaman-NCM.A=2PL.ACCdo-DUR=QUOTthenDISTsay-DSMOM~be.angryNEG=1SG.NOM=1SG.ACC=QUOTand=beman-NCM.Asit-DUR=QUOT=1SG.ACCandMOM~skin.something-FUT=1SG.NOMNEGyetdawn-INTER-DS=QUOTthenmanypeople-NCM.Ahear-DURsay-DSthen=DISTshaman-NCM.AquitsongthenMOM~gohousethenDIST:LOC:fromeverypeople-NCM.AMOM~goalso=CONJDISTbad-be-3SG.POSSshaman-NCM.AMOM~cometrail-NCM.B-ACC-towardthen=1SG.NOM=1SG.ACCgo-JUSS-GO<ACTstore-NCM.A-ACC-LOC=QUOT=1SG.NOMfriend-REFL.POSS.ACCgrab-GO<ACT-JUSS-1DU.NOMdrink-NCM.A-ACCgood=QUOTthen=1PL.EXCL.NOMMOM~gotrail-NCM.B-ACC-towardDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTbridge-ACC-LOCDIST:LOCman-NCM.Astand.up-DURthreedrink=DUR-3PL.NOMDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~stand.updrink=2PL.IMPthen=1PL.EXCL.NOMdrinkonedrink-NCM.A-ACCthenDISTshaman-NCM.AMOM~arrive-COME<ACTwho=2PL.NOM=QUOTthenDIST:LOC:fromagainMOM~askthenoneman-NCM.AMOM~sayDIST=beMike.Miranda=QUOTgood=QUOTDIST:ACC=1SG.NOMwant-DUR=QUOTthenright.awaybow-REFL.POSSMOM~take.outright.awaybow-REFL.POSSMOM~put-BEN=1SG.ACCheart-LOC-3SG.POSS=1SG.POSSthenNEGMOM~go.offDISTbow-3SG.POSSthen=1SG.NOMright.awayMOM~put-BENribs-LOC-3SG.POSSright.away1SG.POSSbow-3SG.POSSMOM~go.offthenturn.over-CAUS-SSMOM~gofall-GO<ACTthenDIST:LOCpartner-3SG.POSSMOM~jump-ACT>COMEbow-REFL.POSSMOM~take.outthen=1SG.POSSDISTfriend-3SG.POSSMOM~grabMOM~take.awaybow-REFL.POSS-3SG.POSSthenoneman-NCM.AMOM~runhomeMOM~grab-GO<ACTbow-REFL.POSSthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromback.againMOM~gohouse-NCM.A-ACC-towardwithDIST:ACCfriend-REFL.POSSthenDISTman-NCM.AMOM~arrive-COME<ACTDIST:LOCbow-REFL.POSShold-COME<ACT-DURhand-LOCwhereDISTman-NCM.Aoutlaw-NCM.A=QUOTcome.out-JUSS-3SG.NOM=QUOTthenDISTman-NCM.Ahouse.owner-3SG.POSSNEGgo.out-IMP=QUOT=1SG.ACCthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~comehouse-towardthenDIST:ACCnext.daysheriffMOM~arrive-COME<ACTtwo=3PL.NOMthen=1SG.POSSrelatives-3SG.POSSsay-DURalreadysheriffMOM~come=QUOThurry.upget.up-IMP=QUOTthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromget.upoutside=1SG.NOMMOM~go.outthensheriffMOM~come-COME<ACTDIST:LOCbow-REFL.POSSMOM~take.outthen=1SG.NOMsay-DURwhy=2SG.NOMtake.out-DURbow-REFL.POSS=QUOT=1SG.NOMgrab-COME<ACT-DUR=1SG.NOM=2SG.ACC=QUOTthenwherebow-2SG.POSS=QUOThereheart-LOC-3SG.POSS=QUOT=1SG.NOMthen=1PL.EXCL.NOMMOM~enterthen=1SG.NOMDIST:ACCbow-REFL.POSSMOM~take.outpillow-GENunder-ACC-LOC-3SG.POSSthen=1SG.NOMMOM~giveDIST:ACCbow-REFL.POSSthenstraight.onDISTonebow-REFL.POSS=1SG.ACCMOM~put-BENheart-LOC-3SG.POSSstraight.onshake-DURwhy=2SG.NOMshake-DUR=QUOT=1SG.NOMthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~comeback-towardDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTDIST:LOCstore-NCM.A-ACC-LOCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~talkwhy=2SG.NOMDIST:ACCman-NCM.A-ACCMOM~killfirstbow-REFL.POSSMOM~take.out=QUOT=1SG.NOMthen=1SG.NOMlastMOM~shootandwhy=2SG.NOMbow-REFL.POSSpack-DUR=QUOTDISTman-NCM.A=1SG.ACCwant-DUR=QUOT=1SG.NOMsay-DURthat.oneman-NCM.A=QUOT=1SG.NOMthenDISTman-NCM.AMOM~ask-PASSthen=yes-be=QUOTDISTshaman-NCM.AMOM~kill-FUT=1SG.NOMMike.Miranda=QUOTsurely=1SG.ACCanywayMOM~meetand=2SG.NOMwhat.ACCdo.something-COME<ACT-DURstore-NCM.A-ACC-LOC=QUOT=1SG.ACCDISTman-NCM.Aone-hourmorning=QUOTgrab-COME<ACT-DUR=1SG.NOMdrink-NCM.A-ACC=QUOT=1SG.NOMand=yes/no.question=2SG.NOMNEGknow-DURclose-NMLZ.PAT-NCM.Astore-NCM.A=QUOTnight=between=QUOTclose-NMLZ.PAT-NCM.ADIST:LOC:ACC=QUOT=1SG.NOMsay-DSand=be=1PL.EXCL.NOManywaygrab-DURDIST:ACCdrink-NCM.A-ACC=QUOT=1SG.NOMand=that.onehouse-NCM.Abe.pierced-DURDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMgrab-DUR=QUOT=1SG.NOMandat.any.time=1PL.EXCL.NOMgrab-DURDIST:ACCdrink-NCM.A-ACCthenDISTtalk-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Alaugh-DURsay-DS=1SG.ACCmany=1SG.POSSfriendhelp-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A=1SG.ACCthenDIST:LOC:fromNEGMOM~decidetalk-NMLZ.AG.TEMP-NCM.AthenDIST:LOC:fromMOM~sayDISTtalk-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Atalk-JUSS-1PL.NOM=QUOTPaalageewan-ACC-LOC=QUOTjail-NCM.B-ACC-LOC=QUOTthenDIST:LOC:fromMOM~saytalk-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A=1SG.POSSfriend-PL-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSScome-IMP.FUT=2PL.NOM=QUOTPaalageewan-ACC-LOC=QUOTnext.day=QUOTDIST:LOC=1PL.NOMMOM~talk-FUT=QUOTDIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~take-PASSDIST:ACCnight-NCM.AthenDIST:ACCmorning=1SG.NOMMOM~take-PASSrestaurant-NCM.B-ACC-LOCthenDISTsheriffstand.up-DURDIST:LOCnext.to=1SG.POSSeat-DS=1SG.ACCmanypeople-NCM.Aheart-LOC-3SG.POSSthenoneman-NCM.AMOM~sayyes/no.question=MOM~beDIST:LOCbad-be-3SG.POSSman-NCM.A=QUOTyes=QUOTsheriffwell-prety.soon=1PL.NOMMOM~danglelater.on=QUOT=1SG.NOMeat-JUSS=after.a.while=QUOT=1SG.NOMthen=2PL.NOM=1SG.ACChang-CAUS-IMP.FUT=QUOT=1SG.NOMthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~golanguage-INS-NCM.B-ACC-towardtheneveryDIST:LOC=NREL.ACC.POSS-2SG.POSSfriend-PL-3SG.POSSsit-DURDIST:LOCcourthouse-NCM.B-ACC-LOCthensheriff=1SG.ACCMOM~sayif=2SG.NOMagainask-FUT-PASSand=bepretty.soon-QUOT-IMP.FUT=2SG.NOM=QUOTfriend-PL-2SG.POSSMOM~talk-FUT=QUOTthen=3PL.NOMMOM~talkgood-NCM.BeveryMOM~talkthenDIST:GENshaman-NCM.A-GENarrow-3SG.POSSbe.hollow-DURthen=1SG.POSSbow-3SG.POSSMOM~take.out-PASSonepretty.soonMOM~shootthen=good=QUOTtalk-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Athen=1SG.ACCMOM~askyes/no.question=2PL.NOM=after.a.whiletalk-want.to-DUR=QUOTNEG=QUOT=1SG.NOMsay-DSthenDIST:LOC:fromjudge-NCM.Aoneself-LOCMOM~talkgood=QUOTMOM~go.out=2SG.NOM=QUOTand=NEG=2SG.NOMagainbow-REFL.POSSpack-IMP.FUT-IMP=QUOTif=someone=2SG.ACCMOM~want-FUTandgo-IMP.FUT=2SG.NOMhere-toward=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMthenNEG=1SG.NOMagainbow-REFL.POSSMOM~packNEGMOM~go.out=1SG.NOMthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromBishop-NCM.A-ACC-towardMOM~goDIST:LOC=1SG.NOMMOM~arrive-GO<ACTstraight.onmanygirl-PLright.away=1SG.NOMMOM~have.sex.with-ACT>GOoneDIST:ACCnight-NCM.AMOM~sleep-GO<ACT=1PL.EXCL.NOMMOM~live-FUT=1SG.NOM=2SG.ACCwith=QUOT=1SG.ACCNEG=QUOT=1SG.NOMnothing=1SG.POSSmoney-3SG.POSS=QUOT=1SG.NOMsay-DSthen=1SG.NOMDIST:ACCnext.daytravel.about-DISTR-DURDIST:LOCthen=1SG.NOMandDIST:LOC:fromagainoneMOM~findDIST:ACC=1SG.NOMandMOM~have.sex.with-ACT>GOthen=1PL.EXCL.NOMMOM~sleepthen=1PL.EXCL.NOMmorningget.upthen=1PL.EXCL.NOMMOM~eat-GO<ACTrestaurant-NCM.B-ACC-LOCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMduring.the.dayMOM~livestraight.onmanygirl-PLcome-DURDIST:LOCwhobegrow-IMM-1SG.ACCman-NCM.A=QUOT=3PL.NOMask-DURDIST:ACCwoman-ACChusband-3SG.POSS=1SG.POSSbe=QUOTthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromalreadybe.dark-DSMOM~gooutsidethen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOCMOM~meetDIST:ACCsheriff-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSIndian-GENsheriff-3SG.POSSwhere-toward=2SG.NOMtake-DURherewoman-ACC=QUOTjust=1PL.EXCL.NOMtravel.about-DURNEGbe.possible-DURtake-NMLZ.PAT-2SG.POSS=QUOTyes/no.question=2SG.NOMon.and.onallgirl-PL-ACCMOM~travel.about-BEN-FUT=QUOTNEG=QUOT=1SG.NOMquit-IMP=QUOTthen=1SG.NOM=DIST:ACCwoman-ACCMOM~saygo-IMP=QUOT=1SG.NOMthengood=QUOTwhen=1SG.NOM=2SG.ACCanywayMOM~see-FUT-IMP=QUOTand=if=2SG.NOMmarry-want.to-DURand=2SG.NOMonewoman-ACCtalk.to-IMP.FUT=QUOTNEGanywayall=QUOTthengood=QUOTthen=1SG.NOMright.awayagaindifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSMOM~findthengo-JUSS-1DU.NOMhouse-LOC-3SG.POSS=1SG.POSS=QUOTthen=1PL.EXCL.NOMMOM~goDIST:LOC=1SG.NOMwithMOM~livehouse-LOC-3SG.POSSthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~comeBishop-towardDIST:LOC=1SG.NOM=DIST:ACCsheriff-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSMOM~seehello=QUOTyes/no.question=2SG.NOM=alreadyMOM~marry=QUOTyes=QUOT=1SG.NOMgood=QUOTthen=1SG.ACChand-REFL.POSS.ACCMOM~givelive-IMP.FUT=2SG.NOMwithgood=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMsay-DSthen=1SG.NOMwithMOM~livesixyears-NCM.Athenbe.toughDISTwomanfight-DUR=1SG.ACCthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~run.awayDIST:ACCwoman-ACCthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromdifferent.one-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSwoman-ACCagainMOM~findDIST:ACC=1SG.NOMMOM~marrylong.time=1SG.NOMwithMOM~livegood-bewomanNEG-3SG.NOM=QUOTsomethingtenyears-NCM.A=1SG.NOMwithMOM~livethen=1SG.NOMDIST:LOC:fromgo-JUSS-1DU.NOMhouse-LOC-3SG.POSS=1SG.POSS=QUOT=1SG.NOMgood=QUOTDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~comethen=1PL.EXCL.NOMMOM~arrivethen=1SG.NOMwork-used.tograss-NCM.A-ACCcut-PASS-DSthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~visitpeople-NCM.A-ACCOnyx-towardDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTthenDISTonegirl-NCM.BMOM~come.out-ACT>COMEsee-SS=1PL.EXCL.ACCarrive-GO<ACT-DSstraight.on=QUOTlaugh-DURhello=QUOT2SG.NOM=andhello=QUOT=1PL.EXCL.NOMthen=1SG.ACChand-REFL.POSS.ACCMOM~givethenDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMeveningMOM~turn.back-COME<ACTback.again=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-COME<ACThouse-NCM.A-ACC-LOCthenDIST:ACCnext.day=1SG.ACCwife-3SG.POSS=1SG.POSSMOM~scoldstraight.on=2PL.NOMfriend-REFL.POSS.ACClaugh-CAUS-DURsee-SS=QUOTwife-2SG.POSSperhapsgirl-NCM.B=QUOTthenMOM~be.angrythengo-want.to-DUR=1SG.NOM=QUOThomegood=QUOT=1SG.NOMsay-DSthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~takepet=LOC-from=1PL.EXCL.NOMMOM~goMOM~go=1PL.EXCL.NOMback.againfar.away=1PL.EXCL.NOMMOM~sleep-GO<ACTDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOM=andMOM~goDIST:ACCnext.daythen=1PL.EXCL.NOMandagainMOM~sleep-GO<ACTDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOM=andagainMOM~gofiveday-NCM.A=1PL.EXCL.NOMMOM~gothen=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACThouse-LOC-3SG.POSSDIST:GENwoman-GENthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromnext.dayMOM~turn.back-COME<ACT-want.tothen=NEGgo-IMP=QUOTDISTwomanNEG=1SG.NOMagainMOM~be.angry-FUT=QUOTthen=1SG.NOMMOM~liveDIST:LOCback.againthenDIST:LOC:fromlateMOM~be.angryagainbe.jealous-DURanywayDIST:ACCgirl-NCM.B-ACCthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~sayNEG=2SG.NOMgoodMOM~live-FUTso!andMOM~turn.back-GO<ACT-FUT=1SG.NOM=QUOT=1SG.NOMthen=1SG.NOMDIT:LOC:fromMOM~gostore-NCM.A-ACC-towardsay-COMPL-SSthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromDIST:ACCtrain-NCM.A-ACCMOM~grabDIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~comethen=1SG.NOMMOM~arrive-COME<ACTvalley-NCM.B-ACC-LOCDIST:LOC=1SG.NOMMOM~get.downDIST:LOC:from=1SG.NOMfoot-LOC-fromMOM~comethen=1SG.NOMMOM~arrive-COME<ACThomeMOM~night-COME<ACT-DSthen=1SG.NOMMOM~livehomeone-be-NCM.A=1SG.NOMMOM~liveherethenDISTwomanMOM~writeDISTanywaygoodcome-IMPback.again=QUOTthen=1SG.NOMfather-REFL.POSS.ACCMOM~saysomething.written-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=1SG.NOMMOM~grabDIST:GENwoman-GEN=QUOT=1SG.NOMandcall-DUR=1SG.ACC=QUOT=1SG.NOMfather-REFL.POSS.ACCheregoodsee-GO<ACT-IMP.FUT=2SG.NOMthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~gopet-LOC-fromMOM~gofiveday-NCM.A=1SG.NOMMOM~gothen=1SG.NOMMOM~arrive-GO<ACTstraight.on1SG.POSSwife-3SG.POSSlaugh-DURsee-SS=1SG.ACCthen=1SG.NOMDIST:LOCMOM~livelong.time=1SG.NOMDIST:LOCMOM~livethen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~comehouse-towardsee-GO<ACT-JUSS=after.a.whilefather-REFL.POSS.ACC=QUOT=1SG.NOMlater.on=1SG.NOMMOM~turn.back-COME<ACT-FUTthengood=QUOTDIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~comethen=1SG.NOMMOM~arrivehereright.away=1SG.NOMarrive-SSwork-NCM.A-ACCMOM~grabthen=1SG.NOMMOM~workallsummer-NCM.Aalso=CONJonewinter-NCM.AthenDIST:LOCwomanMOM~writecome-IMP.FUT=2SG.NOM=QUOThurry.upthen=1SG.NOMright.awayMOM~gothen=1SG.NOMMOM~arrive-GO<ACTDIST:LOC=1SG.NOMMOM~livethen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromBishop-towardMOM~gothen=DIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~call-CAUS-PASSbe.sick-DURDISTyounger.sibling-NREFL.ACC.POSS-2SG.POSS=QUOT=3PL.NOM1SG.POSSwife-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthen=1PL.EXCL.NOMMOM~goDIST:LOChouse-LOC-3SG.POSSthenalreadyMOM~give.birththenMOM~be.sickblood-3SG.POSSMOM~be.hardheart-LOC-3SG.POSSDISTMOM~killthenlittle.babyMOM~give=3PL.NOMMickey.Stonewife-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=1SG.POSSDIST:ACC=1PL.EXCL.NOMMOM~grow.somethingthengoodMOM~growthenwith=1SG.ACCtravel.about-DURall.the.timethenwife-3SG.POSS=1SG.POSSbe.angry-DURall.the.timethen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~gooneMexican-NCM.A-ACC-LOCsell-DURdrink-NCM.A-ACCthen=1SG.NOMMOM~buyonewater.basket-NCM.B-ACCthen=1SG.NOM=DIST:ACCdrinkonce=1SG.NOMpretty.soondrinkDIST:LOC:from=1SG.NOMMOM~gothen=1SG.NOMMOM~losewithDIST:ACCdrink-NCM.A-ACCNEG=1SG.NOMsomethingMOM~knowDIST:LOC=1SG.NOMMOM~turn.overthen=1SG.ACCcarMOM~pin.underneathhead-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=1SG.POSSsplit-ACT>GOthen=1SG.NOMMOM~dieDIST:LOCthenDIST:LOCthreeCOLL.PL~man-NCM.AMOM~arrive-COME<ACTthen=REP=3PL.NOMDIST:ACCcar-ACCget.up-CAUSthen=REP=1SG.ACC=3PL.NOMMOM~stretch-CAUSthen=REP=3PL.NOM=1SG.ACCMOM~bringBishop-towardDIST:LOCshaman-NCM.A-ACC-LOCand=NEG=1SG.NOM=1SG.ACCDIST:LOC:ACCknow-DURsomethingthen=REPmanypeople-NCM.AMOM~see-COME<ACT=1SG.ACCalso=CONJ-here=DISTshaman-NCM.Athen=QUOTsew-BEN-JUSS=QUOT=REPhead-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=1SG.POSSthen=REP=1SG.ACC=3PL.NOMMOM~takeheart-LOC-3SG.POSSDIST:LOC=REP=1SG.ACCMOM~sew-BENthenafter.four.days=1SG.NOMMOM~knowsleep-NMLZ.PAT-INS-NCM.B-ACC-LOC=1SG.NOMlie.down-DURthen=1SG.NOMonewoman-ACCMOM~seeoh!=1SG.ACCbewatch.over-NMLZ.AG.TEMP-NCM.Afeed-DUR=1SG.ACCyes/no.question=2SG.NOMfastbe.sick-DUR=QUOT=1SG.ACCNEG=QUOT=1SG.NOMthengood=QUOTthen=1SG.ACCbathe-CAUS-DURDIST:LOC=1SG.NOMMOM~liveonemoon-NCM.Athen=1SG.ACCDIST:LOC:fromMOM~takehouse-LOC-3SG.POSS=1SG.POSSDIST:LOC=1SG.NOMMOM~livelong.timehomefivemoon-NCM.Abe.sick-DUR=1SG.NOMyetthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~comeMOM~go-FUT=1SG.NOMhouse=QUOT=1SG.NOMwifegood=QUOTandMOM~take-FUT=1SG.NOMMickey.Stone-ACC=QUOT=1SG.NOMthengood=QUOTandgood=2SG.NOMwatch.over-IMP.FUT=QUOTthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~gochief-NCM.A-GENhouse-LOC-3SG.POSSpretty.soon-DUR=1SG.NOMMOM~turn.back-GO<ACT=QUOT=1SG.NOMhome=QUOT=1SG.NOMandMOM~take-FUT=1SG.NOMMickey.Stone-ACC=QUOT=1SG.NOMDIST:ACCchief-NCM.A-ACCgood=QUOTgood=2SG.NOMwatch.over-IMP.FUT=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMsay-DSDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~comehere=1PL.EXCL.NOMon.and.onMOM~livethen=1SG.NOMlive-DURon.and.onherethenCharles.VoegleinMOM~arriveherethenMOM~arrive-COME<ACT1SG.POSShouse-LOC-3SG.POSSthen=1SG.ACChand-LOC-3SG.POSSMOM~grabhello=QUOTjust1SG.POSSbesee-NMLZ.PAT-3SG.POSSthenbe.happy-DUR=1SG.NOMsee-SS=2SG.ACC=QUOT1SG.NOMalso=QUOT=1SG.NOMsay-DSthenDIST:LOC:fromwife-3SG.POSS=1SG.POSSstand.up=QUOTthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromhand-LOC-GENMOM~grabhello=QUOT2SG.NOM=andhello=QUOT=1SG.NOMthen=DIST:LOC:fromCharles.Voegelin=1SG.ACCMOM~saywrite-DUR=1SG.NOMIndian-GENtalk-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=QUOTand=yes/no.question=2SG.NOMNEG=1SG.ACCteach=QUOTCharles.Voegelinandonedollar=1SG.NOMpay-DUR=QUOThalfday-NCM.A-GEN=QUOT2SG.NOM=1SG.ACCMOM~gossip-CAUS-FUThalfday-NCM.A-GEN=QUOTand=2SG.ACCagain=onetherewoman=QUOTDIST=1SG.ACChalfday-NCM.A-GEN=1SG.ACCMOM~teach-FUT=QUOTthengood=QUOT=1SG.NOMsay-DSthen=3PL.NOMDIST:LOCMOM~make.campDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMwork-DURhalfday-NCM.A-GENthenDIST:LOC:fromafternoonCharles.Voegelincome-DURLegora.Tungate-GENhouse-LOC-3SG.POSSDIST:LOCcome-DURwork-COME<ACT-SSthenDIST:LOC:fromeveninggo-DURback.againbeon.and.onlike=allday-NCM.AthenDIST:LOC:fromCharles.Voegelin-GENwife-3SG.POSSask-DURalsoold.man-NCM.A-ACCeverythingsomeone-ACCgrab-DURflower-NCM.A-ACCask-DUReverythingmean-DURname-3SG.POSS=QUOTeverythingDIST:ACCask-DURallday-NCM.Ado.same.way.as-DURthen=1PL.EXCL.NOMwork-DURanywayCharles.Voegelin-NREFLwitheverything=1PL.EXCL.NOMsomeone-ACCgrab-DURmyth-NCM.A-ACCDIST:ACCeverythingCharles.Voegelinwrite-DURthen1SG.POSSDIST:LOCfriend-3SG.POSSwrite-BEN-DUR=1SG.ACCarrest-NMLZ.PAT-NCM.A=1SG.NOM=QUOTandtell-IMP.FUT=2SG.NOM1SG.POSSopposite.sex.sibling-3SG.POSS=QUOTalso=CONJ1SG.POSSyounger.sibling-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSS=QUOTsee-COME<ACT-IMP.FUT=1SG.ACC-IMP=QUOTwife=1SG.ACCMOM~arrest=QUOTthen=1SG.NOMMOM~gossip-CAUSDIST:ACCopposite.sex.sibling-3SG.POSSalso=CONJ=DIST:ACCyounger.sibling-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthengood=QUOTMOM~see-GO<ACT-FUT=1DU.NOM=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMsay-DSDIST:LOCandyes/no.question-yes=2SG.NOMNEGDIST:ACCfriend-REFL.POSS.ACCtalk.to=QUOTDIST:ACCCharles.Voegelin-ACC=QUOTsay-IMP.FUT=2SG.NOMtake-IMP.FUT=1PL.ACC=QUOTBishop-toward=QUOTthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromCharles.Voegelin-ACCMOM~talk-CAUSyes/no.question-yes=2SG.NOM=REPNEG=1PL.EXCL.ACCtake=QUOT=1SG.NOMCharles.Voegelin-ACCthengood=QUOTwellMOM~go-FUT=1PL.NOMnext.day=QUOTthenDIST:LOC:fromnext.day=1SG.NOMMOM~talk-CAUSDIST:ACCgo-want.to-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A-ACCalready=1PL.NOMMOM~go-want.to=QUOT=1SG.NOMthenNEG-DUR=1SG.NOMbe.possiblego=QUOTandwait-NMLZ.PAT=2PL.IMP=after.a.whilefourday-NCM.A=QUOTthen=1SG.NOMmoney-NCM.B-ACCMOM~grab-FUT=QUOTthen=1SG.NOMCharles.Voegelin-ACCMOM~saynothing=REPmoney-3SG.POSSDIST:GENgo-want.to-NMLZ.AG.TEMP-NCM.A-GEN=QUOT=1SG.NOMandyes/no.question-yes-3SG.NOM=2PL.NOMNEGwaitfourday=QUOT=1SG.ACCthen=1SG.NOMmoney-NCM.B-ACCMOM~grab-FUT=QUOTthen=1SG.NOMCharles.Voegelin-ACCMOM~sayDIST=anywaygoodgo-NMLZ.PAT-1PL.POSS=QUOT1PL.NOMnow=QUOTthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~sayDIST:ACCman-NCM.A-ACCMOM~go=1PL.EXCL.NOM=REP=QUOT=1SG.NOMwellgood=QUOTsay-IMP.FUT=2PL.NOM1SG.POSSolder.brother-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSarrive-GO<ACT-SS=QUOTcome-IMP.FUTcome.out-SS=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMsay-DSDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~goDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTIndependence-LOCthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~askDIST:ACCsheriff-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSyes/no.question=REPsurelyDISTarrest-NMLZ.PAT-NCM.Alive-DURhere=QUOT=1PL.EXCL.NOMthenDISTsheriff-3SG.POSSyes=QUOTthenCharles.VoegelinMOM~saytalk.to-want.to-DUR=1PL.EXCL.NOM=QUOTthengood=QUOTthen=1PL.EXCL.NOMMOM~goheart-LOC-3SG.POSSDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~seeDIST:ACCprisoner-NCM.A-ACChellohelloMike.Miranda=QUOTandbe=who=QUOTbe1SG.POSSfriend-3SG.POSS=QUOT=1SG.NOMgood=QUOTsee-COME<ACT-DUR=1PL.EXCL.NOM=QUOT=1SG.NOMthenbe.morning-DUR=1SG.NOMMOM~talk-PASS=QUOTsixmoon-NCM.A=1SG.NOMMOM~give-PASS=QUOTthenCharles.Voegelin-ACC=1SG.NOMMOM~gossip-CAUSthenCharles.VoegelinMOM~saygood=QUOTask-JUSSheresheriff-NREFL.ACC.POSS-3SG.POSSthenCharles.VoegelinMOM~askthensheriff-3SG.POSSMOM~sayNEG-may-3SG.NOMthennow=QUOTsixmoon-NCM.AMOM~give-PASS=QUOTDISTsheriff-3SG.POSSthenCharles.Voegelingood=QUOTthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~goDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTBishopDIST:LOCfriend-GEN=1SG.POSShouse-LOC-3SG.POSSthenhello=QUOTfriend-3SG.POSS=1SG.POSSarrive-GO<ACT-DSandwhoMOM~be=QUOTCharles.Voegelin-ACCbe1SG.POSSfriend-3SG.POSS=QUOT=1SG.NOMandyes/no.question=bewife-3SG.POSS=QUOTyes=QUOT=1SG.NOMsay-DSthenDISTman-NCM.Ahand-LOC-3SG.POSSMOM~grabCharles.Voegelin-ACCalso=CONJwife-3SG.POSSenter=2PL.IMP=QUOT=1PL.EXCL.ACCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMhouse-LOC-3SG.POSSMOM~livetwo-day-NCM.ADIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMback.againMOM~turn.back-COME<ACThere=1PL.EXCL.NOMlate-COME<ACTback.againthen=1PL.EXCL.NOM=andherearrive-SSMOM~workagainthenDIST:LOC:fromCharles.VoegelinMOM~saypretty.soon=1SG.NOMMOM~turn.back-GO<ACThome=QUOTthengood=QUOT=1SG.NOMsay-DSthenDIST:LOC:fromMOM~goCharles.VoegelinMOM~turn.back-GO<ACT=3PL.NOMhouse-towardthenCharles.VoegelinMOM~saygo-SSMOM~come-FUT=1SG.NOMagain=QUOTdifferent.one-3SG.POSS-ACC-LOCsummer-NCM.A-ACC-LOC=QUOTthen=1DU.NOMandMOM~work-FUT=QUOTgood=QUOT=1SG.NOMsay-DSthen=3PL.NOMDIST:LOC:fromMOM~gothen=1SG.NOMCharles.Voegelin-ACCgo-COMPL-DS=1SG.NOMfirewoood-NCM.B-ACCbe.cut.up-CAUSallwinter-NCM.Athen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~finishbe.cut.up-NMLZ.PAT-3SG.POSS-REFL.POSS.ACCthenoneman-NCM.AMOM~write-BEN=1PL.EXCL.ACCthencome-IMP.FUT=2PL.NOMdance-NMLZ.PAT-NCM.A-ACC-LOC=QUOTdance-NMLZ.PAT-NCM.A-ACC=1PL.EXCL.NOMMOM~make-GO<ACT-FUT=QUOTChristmas-NCM.B-ACC-LOCthen=1PL.EXCL.NOMgood=QUOTwrite-SSthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~goDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTalreadyfastnight-NCM.ADIST:LOCTejonstraight.onmanypeople-NCM.A=1PL.EXCL.ACCarrive-GO<ACT-DSmanygirl-PLright.away=1PL.EXCL.NOMMOM~danceall.nightDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMmorningMOM~comethen1PL.POSScar-POSS.C2-1PL.POSSbadthen=1PL.EXCL.NOMMOM~approachriver-NCM.B-ACC-LOCthen=1PL.EXCL.NOMmountain.climb-COME<ACT-DURlittle.hill-NCM.A-ACCthen1PL.POSScar-POSS.C2-1PL.POSSMOM~stopthenDIST:LOC:fromdown-towardMOM~runthenDIST:LOCrock-NCM.B-ACCMOM~hitthenMOM~turn.over-ACT>GOthen=1SG.NOM=1SG.ACCMOM~jump-ACT>COMEground-NCM.A-ACC-LOCthen=1SG.NOM=1SG.ACCjump-ACT>COME-SS.TEMPMickey.Stone-ACCMOM~pack-ACT>COMEthenDIST:PL:ACCtwoMOM~man-NCM.Apartner-3SG.POSS=1SG.POSSground-NCM.A-ACC-LOC=3PL.NOMMOM~fall-COME<ACTDIST:LOC1PL.POSScar-POSS.C2-1PL.POSSlie.there-DURthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromget.upback.againthengoodNEG-nothingMOM~be.badpretty.soonDISTwindshield-3SG.POSSMOM~break-GO<ACTthenback.againMOM~runDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMandMOM~comethen=1PL.EXCL.NOMMOM~arrivehomethen=1PL.EXCL.NOMMOM~livehomethenDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMpine.nuts-NCM.B-ACCDIST.ACCbe.ripening-DSgather-GO<ACTWalker.Pass-NCM.A-ACC-towardDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMgather-DURpine.nuts-NCM.B-ACCmanypeople-NCM.AMOM~arrive-COME<ACTthenDIST:LOCsurelywife-3SG.POSS=1SG.POSSMOM~arrive-COME<ACThere=2SG.NOM=oh!pine.nuts-NCM.B-ACCgather-DUR=QUOT=1SG.ACCyes=QUOT=1SG.NOMsay-DSthen=1SG.ACCDIST:LOCwithMOM~liveDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMeverypine.nuts-NCM.B-ACCgather-DURthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:frompine.nuts-NCM.B-ACCgather-COMPL-SSMOM~comehouse-toward-3SG.POSS=1SG.POSSDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~livea.whileDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~goTule-towardpine.nuts-NCM.B-ACC=JUSS-1PL.NOMsell-GO<ACTthen=1PL.EXCL.NOMMOM~gosix=1PL.EXCL.NOMbag-NCM.B-ACCMOM~takealso=CONJIndian.tobacco-NCM.B-ACCthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOCMOM~arrive-GO<ACTTule-LOCthen=1PL.EXCL.NOMpeople-NCM.A-ACCmanyMOM~seethen=3PL.NOMwhat.ACC=2PL.NOMbring-DUR=QUOT=1PL.EXCL.ACCpine.nuts-NCM.B-ACC=QUOT=1PL.EXCL.NOMbeDISTgood-befood-NCM.A=QUOT=3PL.NOMandnothingMOM~leave-PASS-3SG.NOMmoney-1PL.POSS=QUOT=3PL.NOMthen=3PL.NOMMOM~buyherelittle.bitnothingmoney-NCM.B=QUOT=3PL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromMOM~goVisalia-towardDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTeveningthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromnext.dayMOM~goDIST:LOC-towardDIST:ACCIndian-GENdwelling.place-3SG.POSSbeanywaylikenothingmoney-3PL.POSSmanygirl-PLthen=1SG.NOM=3PL.ACCgive-ITR-DURherelittle.bitpine-NCM.B-ACCgoodgood=QUOT=3PL.NOMlaugh-DUR=3PL.NOMgood-be=2SG.NOMman-NCM.A=QUOTDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOM=andMOM~goFresno-ACC-towardDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMIndian-ACCDIST:LOC-towardmanyIndianDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMandMOM~sellherelittle.bitthenoneold.lady-NCM.BIndian.tobacco-NCM.B-ACCMOM~buyDIST:LOC:from=1PL.EXCL.NOMMOM~goNorth.Fork-towardfar.awaymountain-NCM.A-ACC-LOCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~gobig-ACC-LOCmountain-NCM.A-ACC-LOCstraight.onbe.toughtrail-NCM.Bcome.down-DURfastthenfather-3SG.POSS=1SG.POSSbe.scared-DURDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~arrive-GO<ACTNorth.Fork-LOCDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~sleepthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromnext.dayMOM~goallhouse-NCM.A-ACCnothingmoney-NCM.Bthen=3PL.NOMMOM~buyherelittle.bitDIST:LOC=1PL.EXCL.NOMMOM~livethree-day-NCM.Athen=3PL.NOM=DIST:ACCarrive-DURDIST:PL:ACCpeople-NCM.Abuy-COME<ACT-SSpine.nuts-NCM.B-ACCstraight.onCOLL.PL~womanmanycome-DURpine.nuts-NCM.B-ACCbuy-COME<ACT-SSthenlater.on=2PL.NOMgo-IMP.FUTlater.onMOM~come-FUTpeople-NCM.Amany=QUOTNEG=QUOT=1PL.EXCL.NOMMOM~go-FUT=1PL.EXCL.NOMNEG=QUOT=3PL.NOMDIST:PL:ACCCOLL.PL~womanlive=2PL.IMP=after.a.whilelong.time=QUOT=3PL.NOMthen=1PL.EXCL.NOMDIST:LOC:fromnext.dayMOM~comeback.againhouse-towardalready1PL.POSSlong.timego-NMLZ.AG.TEMP-1PL.POSSMOM~arrive=1PL.EXCL.NOMhomethenDIST:LOC:fromwife-3SG.POSS=1SG.POSSMOM~gohouse-towardthen=1SG.NOMDIST:LOC:fromMOM~livehome=1PL.EXCL.NOMMOM~livehome
Close TranslationThere, it is said, I was born; it is (where) I am living (now); my father says (this); and there, also, my older brother, it is said, all (of us siblings) were born.Then, it is said, I grew up already; it is said I wandered about already.Then, it is said, my mother quit nursing me.Then, it is said, I am crying because I want to nurse.Then, it is said, my mother is sick.Then, it is said, I am crying very much when I am hungry.Then, it is said, I took from there to here a little blanket. “Here, sit down, mother,” I say, it is said; “No,” she says.Then, it is said, I eat food.From there I grew up already.Then I am learning already.Then my father made my bow.Then I am hunting.Then I am killing wood-rats; (I) used to eat those birds, everything.I used to bring to my own father (whatever I shot).Then, “Good,” says my father.(I) used to kill everything, rabbits, cottontails, and also quail, and also pigeon.Then I bring that to my own father.And also I used to cause fish to swallow (bait).I used to catch many catfish, a half-sack of catfish (each trip).Then my mother boils those (fish); we used to eat them all the time.Then father used to teach us."Wander about well(-behaved); steal nothing and also do not be nasty to the old men when you see (them); if you believe (my words), then you will get old.”"Good," we say, "then we are wandering about well(-behaved) all the time.""Surely I got old already because I believe the talk of my own father."Then he used to tell us myths in the evening when it was winter, (about) Coyote, (about) everything."Then go ye and bathe in the morning, when the Morning Star comes out; twice ye will dive in."Then he says, "Good.""Nothing will prick you; but if you will not bathe, then wood will prick you."Surely, we used to bathe in the dark (before dawn); the water is very cold; we break the ice when we bathe; then (it is) good.We do everything good all the time.Then from there one Mexican came and arrived.Then he says, "Would that your offspring would go watch over my pets (goats).""Good," says my father.Then he took us; there we went and arrived at his house; and his pets (are) many.Then we look after (them) every day and also we gather firewood in the evening when we arrive (at camp).Then we used to run away when we were tired out; we come back toward our own house.Then when we arrived, father used to scold us."Why did you come back?" he says."(Because) we were tired." Then he goes and puts us back again.Presently we are coming back in the same way.Then we do not go for a long time.Then after a while the Mexican came and arrived."I already sold those, my own pets," he says; "and I left some," he says, "my present to your offspring," he says, "and ye come get (them)," he says."Good," says my father.Then we went from there to go get (them).Then we took (them) from there to here.We brought (them) there (where) I used to look after (them).Then from there we sold them.Then from there I went to school.Then I did not know the language of that teacher.Then (there is) one Mexican; when I do not understand the language, then the Mexican tells me.Then from there we went; then from school we went in the evening toward Weldon.Then one man went and caught up to us there.He is coming on horseback.Then he talked to us, “Cold,” he says.Then we all say, “Cold!” too.We do not understand what that means.Then the man looks at us.From there we came back in the evening toward our own house.Then from there we are coming to school.I went to school one year.Then that teacher whipped me because I do not hear (i.e., understand) what she means.She whipped me.Then I got mad.Then I tore my own book.From there I went toward my own house.Then from there I worked; I never went to school again.Then we went to the home of Peterson to cut posts.There we made camp at the bottom of the mountain.Then that next day my father cut juniper posts.Then I used to make bread at noon and also in the evening.When he arrives in the evening, he is eating that bread and also rabbit.We cut many (posts).We win a unit of money (ten cents) for one post.Then I carry the posts on my own back.I piled (them) there on the level place.He (father) stayed there all summer in order to cut (posts).Then in the evening I went to get water.The water is there far away.When it got dark already, then I came back, fetching water from there to here.Then I got lost, coming back.I took the downward way.From there I got lost; there I yelled; then nobody (answered).Then I cried.Then I ran; I am dangling my own pail when crossing (the canyon).Then my father talked there."Where are you going?""I got lost," I am saying, "the water which I got ran out.""Come," (father) is saying, "let's go fetch water," he is saying.From there we came back in order to fetch water from there toward our own camp.We stayed there all summer.Then we finished.Then we came back in our own house.Then when winter comes, we go back again in order to go and cut firewood.Then we went away from everything.Then there we cut (wood) all winter.(There is) only much juniper firewood.We finished there.Then we came back towards our own house.Then we arrived in our own house.Then we are just living.(There is) no work.Then we used to play.We are playing tag in the bull-pine trees; we are climbing (the trees); we are chasing each other.Then we make one boy “it.”And we are not playing on the ground (but) in the bull-pine trees.That one (who is “it”) chases us.Then to catch us he touches someone.Then that one stays “it” next.Then we are running away up (in the trees).We are jumping in different places in the branches of the bull-pine tree.Then some are falling down (and) are running away from the branches of the bull pines.Some are hanging on the branches of the bull pines.We are playing during the day.And then again we are playing different games after that.We are playing quoits; with the shoots of the bull pine, we are making the quoit; with it we play quoits.Then we are cutting sticks; having finished making the quoit.We are fixing the target.We are shooting (pitching) at that with the quoit; whoever is shooting close, he wins.Five or six boys gamble with those quoits.Some (are) proficient.Then one is shooting first.Each one (has) three quoits.Then one is shooting first at that target.Then he is shooting close.Then next another one is shooting.Then he is shooting on top of that quoit.Then from there again another one is shooting.Then he throws that quoit this way.From there again another one is shooting.Then he pushes aside those (which had been placed by the other boys).Then there he is holding that target (i.e., he is closest to it); he is winning.We are playing during the day.Then, when we want to practice shooting at a target, we are going and gathering canes.We are making many canes into arrows.We are making arrows well.We are putting feathers on them.Then, having finished (the arrows), we are making the target.We are tying the brush (for a target).We are practicing shooting at that.Then whoever is hitting it, then that hitter is hiding that target (which he hit) under the ground.Then, “shoot,” (one of the boys) is saying to you.Then you are shooting (at the target now concealed in the ground).Right there you are leaving your own arrow (having shot it in the ground at the concealed arrow).Then the one who hides it (target) is shooting next.Then he is hitting that target because he knows his own hiding place (better than the other who only knows the general spot in which he placed the target).Then he pulls out that (hidden target) with his own arrow (which is firmly shot into the concealed target).Then from there again he hides for him (another player) that one, that target under the ground.“Now shoot,” he is saying, and he (the other player) is shooting.“Leave your arrow right here,” he is saying.Then that one, that one who hides it, is shooting next.Then he is shooting that target.Then they are paying him one arrow.Then some are going back to their own houses without their own arrows, when losing.Then from there we are playing another game--red clay.We are making dolls, we are building everything, coyotes and also bears, wolves, and also people; we are doing everything all the time.When making that red clay into dolls, we then put that already made doll in the heat.Then from there when drying, it is getting hard.It lasts a long time.Then from there we are playing another game again, the hide game.Then we are putting one boy (to be “it”).We are tying his eyes with a rag.Then he is seeing nothing.Then from there, having finished tying him, we are all hiding.Then he is looking for us.“Where are you?” he is saying.“This way,” we are saying.Then he is coming running.Then some are coming in his tracks.Then he takes a jump backward.Then he is grabbing one (boy).Then that one does the same next.Then we never play again.Then we used to hunt deer all the time, it being summer.Then, also, we are going camping.From there we used to hunt deer.And also from there we are going fishing in the north fork.We are catching many fish, trout, and also bullheads.Then we are making “jerky”; we are drying (the fish).Then, also, from there again, we are going fishing the next day.Then also we are again making those (fish) into “jerky.”And also we are again hunting deer.We are hunting every day.Then after staying there five days, we are coming back from there, we are coming toward our own home.Then also, upon arriving, we are working again when we find those jobs (on the ranches of white men).Then also, from there again, in another summer, we are going to gather pine nuts.We are all going and gathering, my mother, too (she did not go on the previous hunting and fishing trip)-- we all, and also again many different people not our relatives (but) different people.(There are) many people.Then they fix blackened pine nuts in the evening.Then we used to kill deer.Then we are staying there all summer gathering pine nuts.We are gathering one sack every day.And also we are roasting the raw ones; we are gathering (them) when they fall down.We used to gather (them) every day.From there we are coming back, the pine nuts being already exhausted.Then we are packing the pine nuts.All the many pine nuts were packed by us, perhaps twenty sacks.Then when all are coming back toward their own homes, we are packing (the pine nuts).It being winter, we used to eat that, blackened pine nuts, and also rabbit with acorn gravy, and also everything (else), deer, fish, everything, we used to eat.(There are) many acorns; we used to gather those too.It being autumn already when they are falling, we are going and gathering the acorns.Then already many are falling.Then we are shelling those acorns.Then our mother is drying (them).Then when they are drying, she is going to pound (them) in the pit mortar.Then, having finished pounding that, she is leaching it in the leaching place (a hole in sand on the edge of a stream).Then, when going to leach it, she is irrigating it until noon.Then from there she is gathering that up.Then she is stirring that in the clay pot.Then she is bringing that toward the house.We are eating that for some time without bread.We are eating acorn gravy nearly all winter.Then from there my father made a fiesta.First he called the Yokuts.“I shall make a fiesta,” he is saying, “and all of you come in future,” he is saying, “on that day,” he is saying; “then we will enter upon it together when I make (fiesta),” he is saying; “pretty soon in five days we will make fiesta,” he is saying.Then from there they all arrived there on the day.They all entered upon it together.Then the clown is saying “Pretty soon we shall gamble,” he is saying, “and also the hand-game (will be played),” he is saying.“Good,” the people are saying.Then they gambled that night.For two or three nights they gambled.Then the clown spoke: “Pretty soon we talk to the shamans,” he is saying.“Good,” the people are saying.“Tomorrow,” the clown is saying.Then they talked to those shamans that next day.“That clown is wanting to see you,” the people are saying.“You test yourselves,” the clown is saying.“Good,” the shamans are saying, “and tomorrow we will test,” the shamans are saying.“And I will put up one woman and one man,” the clown is saying, “these will look after you,” he is saying.“Good,” the shamans are saying.Then that next day those shamans got marked.One woman and one man marked them.Then those shamans put on their own feathers and also their own belts.Then they all three stood there.Then one man started a fire in the middle.Then one shaman sat there by the edge of the fire.He is holding his own basket tray in his own hand.“Already,” the clown is saying, “you test him.”Then that shaman, the Tübatulabal shaman, warmed up his own basket tray (over the fire).Then those Yokuts shamans danced.Then one shot that Yokuts shaman.When he shot, he dropped down.Then that woman, the caretaker, got up in order to come to him when he dropped down.Then that woman lifted that shaman from here to there when he was dying.She put him in the shade.Then he is not powerful enough for the taking out of his own shot.Then that shaman, the shooter, flew from there to there toward him.Then he took that out with that basket tray; he swung that (basket tray) on top of him; he took that (shot) out for him.Then from there he shot another one again.Then also from there he shot again; he shot three times.He is not powerful enough for his touching that one.Then also from there again he shot another one twice.He did nothing to him.“So, you (plural) have strength,” he is saying, “you are good shamans,” he is saying.Then from there they quit.Then the clown spoke: “Pretty soon we quit; we will go back again toward our own houses,” the clown is saying.Then from there they all take leave.Then from there I used to work all the time.Then from there I used to go to the north fork (of the Kern River).Then, when going and arriving there (at Kernville), I am sitting behind the store, one man and I are sitting (there).Then a girl came there.Then she saw me when I am sitting there and she is laughing at me when she sees me.Then from there she entered in the store.Then I am merely sitting there.Then from there to here she went out from the store; she put on a new hat; she bought it.Then from there, “Let’s go,” she is saying to me.From there we came to this side; my horse is standing there.Then from there we came; we double-mounted my horse.Then we stood in the grass, in the deep brush.We dismounted there.Right away we copulated; the woman is very erotic; she is holding me tightly when she copulates.There we slept right there.From there I came in the morning to my own work.Then from there she came to her own house in Bull Run.Then from there I went again after two or three days.Then from there again I found different women.Then I took her right away.Right away, also, we copulated there.It is (what) I am doing all the time; I am copulating with different (women).Then from there after a while I married that woman whom I found the first day.Then I brought her to my own house.There I lived for a long time with her--five years.Then from there we discarded each other.Then I quit her.I never took her again.Then I lived here alone; having finished discarding (my wife), I am just the same finding girls.Then again I found one girl.Then, “Quit her,” my mother is saying, “I do not like them (the new wife, referred to in the plural by her mother-in-law),” she is saying; “someone is saying your wife (the new one) is her (the divorced one’s) younger sister,” she is saying; “you desire in future another one,” she is saying.“Good,” I am saying.Then from there I got sick.Then I went to a shaman.Then the shaman doctored me there.Then, “I cannot touch you,” he is saying; “that one doing it to you (i.e., causing you to be ill) is living down there,” he is saying, “that very one is living,” he is saying.I am saying nothing when he says this.From there I come back.With my own wife I went there.I am like that when coming back.Then I arrived at my own house.Then I told my own father:“That shaman is speaking to me, ‘The one who is doing it to you is living,’ he is saying to me.”Then, “I will give you jimsonweed to drink,” my father is saying. Then he gave me a drink.Then I saw that bad shaman.I saw something, everything, watersnakes, lizards.(They) come out from above and go and fall on the ground, and also one (falls) on the side again.Then I am speaking to my own wife, “See the lizard,” I am saying.Then that next day I became sober.I am wandering about well.Then that bad shaman spoke to one man, saying, it is said, “I will kill him,” he is saying, it is said, “anywhere when I see him.” Then that man told me:“That shaman is speaking,” he is saying, “he will kill you,” my friend is saying to me.“Good,” I am saying when my friend is speaking.Then I wandered off for my gun.Then one man got sick.Then that shaman is called, and also the bad shaman is called there too.Then we, all people, went, going to hear that shaman.Then right away he sang in the nighttime.Then also he is biting tobacco when dancing.He is dancing in the nighttime.“That shaman is doing this to you,” he is saying.Then that one (the bad shaman) became angry when he (the good shaman) is speaking.“Not I,” he is saying, “but it is a man; he is sitting down,” he is saying to me, “and I will skin him,” he is saying, “before daylight,” he is saying.Then many people are hearing him when he is speaking.Then that shaman quit his singing.Then he went to his own house.Then from there all the people too leave.And also that bad shaman came toward the path.Then, “Let’s go to the store,” I am saying, “let’s go in order to get a drink” (I say to my friend).“Good,” (my friend) is saying.Then we went toward the path; we arrived there on the bridge; there three men are standing; they are drinking.We stood there.“Drink ye.”Then we drank one drink.Then that shaman came and arrived.“Who are you?” he is saying.Then from there he asked again.Then one man spoke. “That is Yukaya,” he is saying.“Good,” (the shaman) is saying, “I want that one,” he is saying.Then right away he took out his own gun.Right away he put his own gun for me on my heart.Then his gun did not go off.Then right away I pulled out my own gun, and right away I put it for him on his rib; right away my gun went off.Then, when it turned him upside down (caused him to fall face downward), he went; he went and fell.Then there his partner jumped from there to here; he took out his own gun.Then my friend grabbed him.He took for me his gun from there to here.Then one man ran to his own house; he went to get his gun.Then from there I went back again toward my own house, in the company of my own friend.Then that man came and arrived there.He is coming holding his own gun in his own hand.“Where (is) that man? (He is) a desperado,” he is saying; “let him come out,” he is saying.Then that man, the house-owner, “Do not go out,” he is saying to me.Then from there I came toward my own house.Then that next day both the sheriffs came and arrived.Then my relatives are speaking, “The sheriffs come already,” (my relatives) are saying, “hurry up, get up,” (they) are saying.Then from there I got up.I went outside.Then the sheriff came and stood there; he took out his own gun.Then I am speaking, “Why are you taking out your own gun?” I am saying.“I am coming to get you,” he is saying, “and where is your gun?” he is saying.“Here inside,” I am saying.Then we entered.Then I took out my own gun from under my own pillow.Then I gave that one my own gun.Then that one put his own gun for me on the heart.He is trembling.“Why are you trembling?” I am saying (Yukaya surrendered his gun with the muzzle instead of the butt forward; this frightened the sheriff.)Then from there we came backward; we went and arrived there in the store.We talked there.“Why did you kill that man?”“He took out his gun first,” I am saying, “and I shot last.”“And why are you carrying your own gun?”“That man wants me to,” I am saying, “that very man speaking,” I am saying.Then that man was asked.Then, “Yes,” he is saying, “that shaman, ‘I will kill Yukaya,’ he is saying, ‘surely when he meets me.’”“And what are you coming to do in the store,” that man is saying to me, “at one in the morning?” he is saying.“I am coming there to get a drink,” I am saying.“And don’t you know that the store (is) already closed,” he is saying, “in the middle of the night?” he is saying.“That (is) already closed,” I am saying when he is speaking, “but we are getting that drink just the same,” I am saying, “(because) that house is pierced (has a hole in the door); there we are getting it,” I am saying, “and we are getting that drink at any time.”Then that talker is laughing when I am speaking.My many friends (are) the helpers for me.Then the talker did not decide from there.Then from there that talker spoke, “Let us take him,” he is saying, “to the north fork (Kernville),” he is saying, “in jail,” he is saying.Then from there the talker spoke to my friends, “You may come,” he is saying, “to north fork,” he is saying, “tomorrow,” he is saying, “we will talk there,” he is saying.I was taken from there that night.Then that next morning I was taken in the restaurant.Then that sheriff is standing there next to me when I am eating.Many people (are) inside.Then one man spoke, “Is (this) the bad man there?” he is saying.“Yes,” the sheriff is saying, “pretty soon we hang him.”“Later,” I am saying, “let me eat first,” I am saying, “then you hang me in future,” I am saying.Then from there we went toward the court house.Then my friends are all sitting there in the court house.Then the sheriff spoke to me, “If you will be asked again, there is no more to say in future,” he is saying, “your friends will talk,” he is saying.Then they talked; they all talked well.Then the gun of that shaman (whom I shot) was taken out and all his shells are hollow (from the hammer hitting the shells which did not actually discharge).Then my gun was taken out; one shot (was shot) recently.Then, “Good,” the talker (judge) is saying.Then he asked me, “Do you want to talk after a while?” he is saying.“No,” I am saying when he says this.Then from there the talker talked by himself, “Good,” he is saying “you go out,” he is saying “and don’t you again carry your own gun in future,” he is saying; “if somebody will look for you, then you go this way in future,” he is saying.“Good,” I am saying; then I never again carried my own gun.I got out.Then from there I went toward Bishop.I arrived there.(There are) many girls.Right away I took one that night.We went and slept.“I will live with you,” she is saying to me.“No,” I am saying, “I have no money,” I am saying when she speaks.Then that next day I am wandering about there.Then also from there I found one again; I took her also.Then we slept.Then in the morning we got up.Then we went to eat in the restaurant; we stayed there during the day.Many girls are coming there.“Who is the handsome young man?” they are saying, they are asking that woman.“He is my husband,” she is saying.Then, it being night already, we went outside from there.Then we met that Indian agent there.“Where are you taking this woman?” the agent is saying.“We are just wandering along.”“Your taking (the girls) is not possible,” he is saying; “will you wander along with all the girls?” he is saying.“No,” I am saying.“Quit it,” he is saying.Then I spoke to that woman, “Keep going,” I am saying.Then, “Good,” she is saying, “I will see you any time,” she is saying.“And if you want to marry one woman, you talk to her in future,” (the agent) is saying, “not to every (woman),” he is saying; then “Good,” he is saying.Then right away I found another (woman) again. Then, “Let’s go to my house” (the woman says).Then we went.I stayed with her there in her house.Then from there I came to Bishop.I saw that agent there.“Hello,” he is saying, “are you married already?” he is saying.“Yes,” I am saying.“Good,” he is saying.Then he gave me his own hand.“You live well in future with her,” he is saying.“Good,” I am saying when he is speaking.Then I lived with her six years. Then that woman has meanness; she is fighting me.Then from there I ran away from that woman.Then from there I found another woman.I married that woman. I lived with her a long time.The good woman is saying nothing (mean) in the ten years I lived with her.Then after that, “Let’s go to my house,” I am saying.“Good,” she is saying.We came from there.Then we arrived (here).Then I used to work (in) the hay when it was being cut.Then from there we went to visit people at Onyx.We went and arrived there.Then that one girl (my former wife) came out from there to here when she saw us arriving.Straightaway, it is said, she is laughing.“Hello,” she is saying.“And you also, hello,” we are saying.Then she gave me her own hand.Then we came back from there in the evening.Then that next day my wife scolded me.“Straightaway you (plural, in frigid politeness) are laughing at your own friend when you see her,” she is saying, “perhaps the girl (is) your wife,” she is saying.Then she became angry.Then, “I am wanting to go,” she is saying, “to my own house.”“Good,” I am saying when she is speaking.Then I took her from there; we went on my own horse.We went back (to Bishop).We went far away and slept; from there also we went that next day.Then also we went and slept again.From there also we went again.We went for five days.Then we went and arrived at the house of that woman.Then the next day I got ready to come back from there.Then, “Don’t go,” that woman is saying, “I will not get angry again,” she is saying.Then I lived back there again.Then from there after a while she became angry again.She is jealous of that girl.Then from there I spoke, “So you will not live well, and I will go back (to Kern River),” I am saying.Then from there I went toward the store, having finished speaking.Then from there I took the train; from there I came.Then I came and arrived in the valley.I got down there.From there I came on foot.Then I came and arrived at my own house, it being evening.Then I lived in my own house; I lived here alone that time.Then that woman wrote, “That (is) good, come back again,” she is saying.Then I spoke to my own father, “I took the writing of that woman, “ I am saying, “and she is calling me” I am saying to my own father.“This (is) good, you go and see her in future.”Then from there I went on horseback; I went five days.Then I went and arrived.Straightway my wife is laughing when she sees me.Then I lived there; I lived there a long time.Then from there I came toward my own house.“Let me go see my own father after a while,” I am saying; “later on I will come back.”Then, “Good,” she is saying.From there I came.Then I arrived here.Right away, when arriving, I got a job.Then I worked all summer and also one winter.Then the woman wrote there, “You come in future,” she is saying, “right away.”Then I went right away.Then I went and arrived.I lived there.Then from there we went toward Bishop.Then we were called there.“That one, your younger sister, is sick,” they are saying to my wife.Then we went there to her house.Then she gave birth already.Then she got sick; her blood got hard inside; that killed her.Then they gave the little baby, Mickey, to my wife.We raised that (baby).Then he grew up well.Then he is wandering along with me all the time.Then my wife is angry all the time.Then from there I went to one Mexican; he is selling drinks.Then I bought one bottle.Then I drank that once; I drank pretty soon.From there I went.Then I got lost with that drink; I did not know anything.I turned over there.Then the machine pinned me underneath.It split my head open.Then I became unconscious there.Then three men came and arrived there.Then they put up that machineThen they pulled me out.Then they brought me toward Bishop, to the doctor there, and I am not knowing anything about it.Then, it is said, many people came to see me, and also that doctor.Then, it is said, “Let me sew him up,” (that doctor) is saying, it is said (referring to my head).Then, it is said, they brought me inside the house.There, it is said, he sewed me up.Then after four days I knew it.I am lying in bed.Then I saw one woman; she is the one who nurses me.She is feeding me.“Are you being very sick?” she is saying to me.“No,” I am saying.Then, “Good,” she is saying.Then she is bathing me.I stayed there one month.Then she took me to my house.I lived there a long time in my own (Bishop) house.After five months I am sick yet.“I shall go to my own (Kern River) house,” I am saying to my own wife.“Good,” she is saying.“And I shall take Mickey,” I am saying.Then, “Good,” she is saying, “and you care for him well,” she is saying.Then from there I went to the house of the agent.“I go back pretty soon,” I am saying, “to my own house,” I am saying, “and I shall take Mickey,” I am saying to that chief (The Indian agent).“Good,” he is saying, “you care for him well,” he is saying.“Good,” I am saying when he is speaking.From there we came.We stayed here.Then I am living here.Then Chogil arrived here.Then he came and arrived at my house.Then he took me in his hand (shook hands).“Hello,” he is saying.I saw him for the first time.Then, “I am glad to see you,” he is saying.“I (am) too,” I am saying when he is speaking.Then from there, “(This) is my wife,” he is saying.Then from there I took her hand.“Hello,” she is saying.“Hello yourself,” I am saying.Then from there Chogil spoke to me, “I am writing the language of Indians,” he is saying, “and can you not teach me?” Chogil is saying; “and one dollar I am paying,” he is saying, “for half of the day,” he is saying, “you will teach me half of the day,” he is saying “and also another one, a woman, is living there,” he is saying, “that one will teach me half the day,” he is saying.Then, “Good,” I am saying when he is speaking.Then they camped there; we are working from there, half the day.Then from there in the afternoon Chogil is coming to the house of Ambashupim.Coming to work, he is coming there.Then from there in the evening he is going back again; it is the same (as this) every day.Then from there the wife of Chogil is asking Old Man too.She is getting everything.She is asking (about) every flower.“What is its name?” she is saying.She is asking that (about) everything.She is doing that every day.Then we are working with Chogil.He is getting every myth.Chogil is writing all that down.Then my friend wrote to me there.“I (am) arrested,” he is saying, “and you tell my sister in future,” he is saying, “and also my younger brother,” he is saying; “you come see me in future,” he is saying; “the wife jailed me,” he is saying.Then I told his sister and also his younger brother.Then, “Good,” she is saying, “we shall go to see him,” she is saying.“Good,” I am saying when she is speaking.“And you might talk to your own friend,” she is saying, “to that Chogil,” she is saying, “you say in future, ‘Take us in future,’” she is saying, “’toward Bishop,’” she is saying.Then from there I talked to Chogil.“It is said that you might take us,” I am saying to Chogil.Then, “Good,” he is saying, “well, we will go tomorrow,” he is saying.Then from there the next day I talked to that one who wants to go (the younger brother): “We are on the point of going already,” I am saying.“I cannot go,” he is saying, “but you wait a while, (about) four days,” he is saying, “then I will get the money (for finishing irrigation work),” he is saying.Then I spoke to Chogil. “The money of that one, of the one who wants to go, is said (to be) nothing,” I am saying. “’And you might wait four days,’ he is saying to me, ‘then I will get money,’ he is saying,” thus I spoke to Chogil.“That (is just as) well, our going (alone, without him),” he is saying, “we (must go) today,” he is saying.Then from there I spoke to that man (the younger brother), “It is said that we take leave,” I am saying.“Well, good,” he is saying, “when you go and arrive, you say in future to my older brother, ‘When you get out, come (to Kern River) in future.’”“Good,” I am saying when he is speaking.From there we took leave.We went and arrived there at Independence (where the man was jailed).Then from there we asked that sheriff.“Is it rightly said that the prisoner is living here?” we are saying.Then that sheriff is saying, “Yes.”Then Chogil spoke, “We are wanting to talk to him,” he is saying.Then, “Good,” he is saying.Then we went inside.We saw that prisoner there.“Hello, hello,” he is saying to Yukaya, “and who is this?” he is saying.“It is my friend,” I am saying.“Good,” he is saying.“We are coming to see (you),” I am saying.“But I am already judged,” he is saying, “I am given six months,” he is saying.Then I told Chogil.Then Chogil spoke, “Good,” he is saying, “let me ask this sheriff.”Then Chogil asked.Then the sheriff spoke, “He can’t get out how,” he is saying, “he is given six months,” that sheriff is saying.Then Chogil is saying, “Good.”Then we took leave from there.We went and arrived there at Bishop, there at the house of my friend.Then, “Hello,” my friend is saying when (we) are arriving, “and who is (this)?” he is saying to Chogil.“It is my friend,” I am saying.“And is (this) his wife?” he is saying.“Yes,” I am saying when he is speaking.Then that man took Chogil and also his wife in his hand.“You come in,” he is saying to us.We stayed there at his house for two days.From there we came back again.We came and arrived here, back again.Then also, when arriving here, we worked again.Then from there Chogil spoke, “Pretty soon I go back to my own house,” he is saying.Then, “Good,” I am saying when he is speaking.Then from there he takes leave.Chogil (and his wife), they go back toward their own house.Then Chogil spoke when taking leave, “I shall come again,” he is saying, “in another summer,” he is saying, “then also we shall work,” he is saying.“Good,” I am saying when he is speaking.Then from there they took leave.Then when Chogil had finished taking leave, I cut firewood all winter.Then from there I finished my own cutting.Then one man wrote to us.Then, “You come to the dance,” he is saying, “we shall make a dance,” he is saying, “as Christmas.”Then when writing to him, “Good,” we are saying.Then from there we took leave.We went and arrived there at Tejon; (it was) already very late.(There are) many people when we arrived, many girls.Right away we danced all night.We came from there in the morning.Then our machine became bad.Then we approached the river (at the bottom of Kern Canyon).Then we are coming and ascending the steep place.Then our machine stopped.Then from there it ran backward.Then it hit the rock there.Then it turned over.Then I jumped out on the ground.Then, while jumping, I lifted Mickey out.Then those two men, our partners, they came and fell down.Our machine is lying there.Then from there we put it up back again.Then (it is) well; nothing (is) bad; pretty soon that windshield broke apart.Then it ran again.From there, also, we came.Then we arrived at our own houses.Then we stayed at home.Then from there we went toward Walker pass to gather pine nuts when they got ripe.We are gathering pine nuts there.Many people came and arrived there.Then, sure enough, my wife came and arrived there.“So, you are gathering pine nuts here?” she is saying.“Yes,” I am saying when she is speaking.Then she stayed there with me.From there we are all gathering pine nuts.Then, having finished gathering pine nuts, we came from there toward my house.We stayed there a while.From there we went toward Tule.“Let us go sell pine nuts.”Then we took leave.We took six bags, and also tobacco.Then we went and arrived there at Tule.Then we saw many people.Then they are saying to us, “What are you bringing?”“Pine nuts,” we are saying.“That is good food,” they are saying, “but our money (is) nothing,” they are saying.Then they bought a little.“The money (is) gone,” they are saying.Then from there we went toward VisaliaWe went and arrived there in the evening.Then from there the next day we went toward the living-place of the Indians; it is the same--their money is gone.(There are) many girls.Then I presented them some pine nuts.“Good, good,” they are saying.They are laughing.“You (are) a good man,” (they) are saying.From there also we went toward Fresno.We went and arrived there.From there, also, we went in the morning toward the Indians.(There are) many Indians.There also we sold a little bit.Then one old woman bought tobacco.From there we went toward Northfork (a northern affluent of the San Joaquin River) far away in the mountains.We went there in the big mountains.The very steep road has meanness.Then my father is afraid.There we went and arrived at Northfork.We slept there.Then from there we went the next day toward the house.The money (is) gone.Then they bought a little.We stayed there three days.Then, coming to buy pine nuts, those people are arriving.Many women are coming, coming to buy pine nuts.Then, “You go later on in future, many people will come later on,” (the women) are saying.“No,” we are saying, “we shall go (now).”“No,” those women are saying, “stay a while longer,” they are saying.Then from there the next day we came back again toward our own house.We had already been gone a long time.We arrived at our own house.Then from there my wife went toward her own house.Then after that I stayed at home; we stayed at home (i.e., Mickey and Yukaya, who are inseparable).
Time3.646 - 12.37512.375 - 17.87617.876 - 22.87622.876 - 26.5326.53 - 30.19530.195 - 34.40334.403 - 42.20542.205 - 44.56144.561 - 48.02848.028 - 49.94649.946 - 53.13853.138 - 54.52654.526 - 62.02362.023 - 64.98364.983 - 68.26568.265 - 77.14677.146 - 80.43580.435 - 85.20585.205 - 96.89596.895 - 103.211103.211 - 107.215107.215 - 119.835119.835 - 126.173126.173 - 132.138132.138 - 142.251142.251 - 150.49150.49 - 153.275153.275 - 163.741163.741 - 177.658177.664 - 183.598183.602 - 187.61187.61 - 195.419195.419 - 198.024198.024 - 203.953203.953 - 210.533210.533 - 216.51216.51 - 220.213220.213 - 222.893222.893 - 224.848224.848 - 228.8228.8 - 232.962232.962 - 236.463236.463 - 240.223240.223 - 253.316253.316 - 255.822255.822 - 259.071259.071 - 265.104265.104 - 268.516268.516 - 272.047272.047 - 274.761274.761 - 279.084279.084 - 286.283286.283 - 293.545293.545 - 299.002299.002 - 300.535300.535 - 303.606303.606 - 306.841306.841 - 309.606309.606 - 312.588312.588 - 316.404316.469 - 319.058319.058 - 322.357322.357 - 329.261329.5 - 331.022331.022 - 333.071333.071 - 335.989335.989 - 338.439338.439 - 343.427343.427 - 351.331351.331 - 354.854354.854 - 360.434360.434 - 365.208365.208 - 369.774369.774 - 373.119373.119 - 376.608376.608 - 380.934380.934 - 383.819383.819 - 388.698388.698 - 393.931393.931 - 396.53396.53 - 402.035402.035 - 404.574404.574 - 407.069407.069 - 412.551412.551 - 413.877413.877 - 419.408419.408 - 422.014422.014 - 424.31424.31 - 429.509429.509 - 433.733433.833 - 438.472438.472 - 442.424442.424 - 444.637444.637 - 447.414447.414 - 453.957453.957 - 456.504456.504 - 460.572460.572 - 463.512463.512 - 465.942465.942 - 470.563470.563 - 472.761472.761 - 475.091475.091 - 477.091477.091 - 479.745479.745 - 487.84487.84 - 491.718491.718 - 496.219496.219 - 498.464498.464 - 503.109503.109 - 505.437505.437 - 507.929507.929 - 513.372513.372 - 521.827525.418 - 530.998530.998 - 533.715533.715 - 539.969539.969 - 551.828551.828 - 557.393557.393 - 560.566560.566 - 566.953566.953 - 572.553572.553 - 574.433574.433 - 577.246577.246 - 581.32581.53 - 585.49585.49 - 587.406587.406 - 589.611589.611 - 594.966594.966 - 597.565597.565 - 601.658601.658 - 604.062604.062 - 607.059607.059 - 612.162612.162 - 613.982613.982 - 622.164622.164 - 625.038625.038 - 627.46627.46 - 629.631629.631 - 634.447634.447 - 637.606637.606 - 639.665639.665 - 648.775648.775 - 651.094651.094 - 652.889652.889 - 656.823656.823 - 659.442659.442 - 664.977664.977 - 668.912668.912 - 675.597675.597 - 678.051678.051 - 681.385681.385 - 684.672684.672 - 687.598687.598 - 690.408690.408 - 695.096695.096 - 700.838700.838 - 712.943712.943 - 721.976721.976 - 729.344729.355 - 730.898730.898 - 736.952736.952 - 739.781739.781 - 744.023744.023 - 747.219747.219 - 752.799752.799 - 754.976754.976 - 756.577756.577 - 759.305759.305 - 761.163761.163 - 766.477766.477 - 769.322769.322 - 770.943770.943 - 773.782773.782 - 777.948777.948 - 783.128783.128 - 786.672786.672 - 789.528789.528 - 796.294796.294 - 801.28801.28 - 805.008805.008 - 809.531809.531 - 812.306812.306 - 815.097815.097 - 817.774817.774 - 825.133825.133 - 830.859830.859 - 839.08839.08 - 851.703851.703 - 853.605853.605 - 857.63857.63 - 860.897860.897 - 866.542866.542 - 870.379870.379 - 877.714877.714 - 881.224881.224 - 886.325886.325 - 889.835889.835 - 897.034897.034 - 901.595901.595 - 916.731916.731 - 923.108923.108 - 931.303931.303 - 933.473933.473 - 936.708936.708 - 940.028940.028 - 944.608944.608 - 949.504949.504 - 953.81953.81 - 956.633956.633 - 959.576959.576 - 961.666961.666 - 965.939965.939 - 971.431971.431 - 975.954975.954 - 978.913978.913 - 997.867997.867 - 1001.3281001.328 - 1004.5811004.581 - 1014.7581014.758 - 1017.1581017.158 - 1019.8081019.808 - 1024.2341024.234 - 1031.7111031.711 - 1034.051034.06 - 1036.611036.61 - 1040.3271040.327 - 1046.7491049.413 - 1055.3611055.361 - 1061.7481061.748 - 1072.8211072.821 - 1074.5361074.536 - 1078.7981078.798 - 1082.7451082.745 - 1088.4351088.435 - 1092.0241092.024 - 1097.7741097.774 - 1103.3721103.372 - 1105.2811105.281 - 1110.081110.08 - 1116.3921116.392 - 1120.5031120.503 - 1123.4771123.477 - 1125.9011125.901 - 1132.0751132.075 - 1139.7841139.784 - 1142.1591142.159 - 1146.7491146.749 - 1151.2011151.201 - 1159.7461159.746 - 1163.0981163.098 - 1166.9451166.945 - 1171.691171.69 - 1175.8821175.882 - 1178.1641178.164 - 1184.3581184.358 - 1186.4521186.452 - 1195.0871195.087 - 1197.3321197.332 - 1201.7891201.789 - 1206.2231206.223 - 1213.4531213.453 - 1215.8841215.884 - 1221.8721221.872 - 1224.971224.97 - 1227.4881227.488 - 1236.321236.32 - 1240.0361240.036 - 1246.1491246.149 - 1251.1891251.189 - 1257.6851257.685 - 1259.8471259.847 - 1268.7381268.738 - 1272.021272.02 - 1275.0261275.026 - 1278.0251278.025 - 1282.4471282.447 - 1286.8161286.816 - 1290.2941292.234 - 1294.7431294.743 - 1301.6851301.685 - 1309.3361309.336 - 1312.1861312.186 - 1316.1981316.198 - 1320.1061320.106 - 1322.6071322.607 - 1325.8681325.868 - 1333.4281333.428 - 1338.0211338.021 - 1351.1271351.127 - 1352.581353.793 - 1357.5511357.551 - 1359.6751359.682 - 1362.471362.47 - 1373.1631373.163 - 1376.4871376.487 - 1378.721378.72 - 1381.1591381.159 - 1384.1691384.169 - 1386.1371386.137 - 1388.8911388.891 - 1395.9181395.918 - 1402.5471402.547 - 1403.9141403.914 - 1408.0381408.038 - 1412.6481412.648 - 1420.6341420.634 - 1426.2481426.248 - 1428.7781428.778 - 1430.4671430.467 - 1442.2871442.287 - 1445.6121445.612 - 1453.4521453.452 - 14571457 - 1461.4631461.555 - 1466.5261466.526 - 1474.5931474.593 - 1480.9721480.972 - 1484.0191484.019 - 1489.8861489.886 - 1491.6641491.664 - 1495.1191495.119 - 1497.9321497.932 - 1508.9531508.953 - 1512.2341512.234 - 1516.2221516.222 - 1517.7681517.768 - 1521.2511521.251 - 1525.5391525.539 - 1532.6321532.632 - 1533.9571533.957 - 1542.4671542.467 - 1545.7411545.741 - 1547.8171547.817 - 1551.5431551.543 - 1555.1531555.153 - 1557.3921557.392 - 1560.8611560.861 - 1567.1311567.131 - 1571.1031571.103 - 1573.4491573.449 - 1577.5381577.538 - 1580.7761580.776 - 1587.6781587.678 - 1592.0991592.099 - 1599.5081599.508 - 1604.0181604.018 - 1605.8731605.873 - 1611.4581611.458 - 1618.1211618.121 - 1621.9561621.956 - 1624.1721624.172 - 1631.6981631.698 - 1636.1391636.139 - 1639.0451639.045 - 1642.8391642.839 - 1649.6191649.619 - 1651.2061651.206 - 1653.0671653.067 - 1657.8631657.863 - 1662.3151662.315 - 1667.1241667.124 - 1669.1441669.144 - 1671.2271671.227 - 1675.6371675.637 - 1678.3571678.357 - 1683.4771683.477 - 1685.5681685.568 - 1689.0461689.046 - 1695.1911695.191 - 1697.6711697.671 - 1700.8441700.844 - 1706.3131706.313 - 1709.5611709.561 - 1715.191715.19 - 1718.4011718.401 - 1727.5271727.527 - 1735.3421735.342 - 1739.0081739.008 - 1745.9121745.912 - 1766.7071766.707 - 1771.5531771.553 - 1775.2441775.244 - 1779.4231779.423 - 1787.4051787.405 - 1799.5191799.519 - 1802.8631802.863 - 1807.6431807.643 - 1812.3391812.339 - 1814.531814.53 - 1819.5911819.591 - 1825.041825.04 - 1834.551834.55 - 1839.4331839.433 - 1845.5491845.549 - 1859.3241859.324 - 1862.5781862.578 - 1866.3471866.347 - 1870.9731870.973 - 1873.8011873.801 - 1878.5961878.596 - 1880.5731880.573 - 1898.331898.33 - 1903.5051903.505 - 1904.9481904.948 - 1910.8441910.844 - 1912.6971912.697 - 1915.1691915.169 - 1918.9341918.934 - 1921.8781921.878 - 1925.6791925.679 - 1929.7781929.778 - 1936.5691936.569 - 1942.2941942.294 - 1944.2231944.223 - 1946.1881946.188 - 1952.2441952.244 - 1956.0181956.018 - 1960.9481960.948 - 1963.4891963.489 - 1968.0061968.006 - 1973.8181973.818 - 1977.8051977.805 - 1979.8041979.804 - 1987.7971987.797 - 1989.131989.13 - 1991.5241991.524 - 1994.4731994.473 - 2004.3742004.374 - 2014.4182014.418 - 2018.2352018.24 - 2020.9682020.968 - 2022.7842022.784 - 2025.7292025.729 - 2028.6142028.614 - 2032.4142032.414 - 2035.9582035.958 - 2037.6392037.639 - 2039.0882039.088 - 2040.7462040.746 - 2044.1062044.106 - 2046.1922046.192 - 2049.762049.76 - 2054.0052054.005 - 2057.2732057.273 - 2060.832060.83 - 2062.9132062.913 - 2065.4512065.451 - 2073.0552073.055 - 2076.8522076.852 - 2078.1462078.146 - 2079.9292079.929 - 2081.8772081.877 - 2086.9652086.965 - 2094.8132094.813 - 2096.8072096.807 - 2102.5842102.584 - 2105.6642105.664 - 2106.7212106.721 - 2108.8512108.851 - 2110.4922110.492 - 2114.1052114.105 - 2117.2372117.237 - 2128.3832128.383 - 2130.3022130.302 - 2133.7962133.796 - 2135.6962135.696 - 2141.2192141.219 - 2143.3812143.381 - 2150.1642150.164 - 2154.0982154.098 - 2156.9842156.984 - 2159.5422159.542 - 2164.2542164.254 - 2167.3662167.366 - 2172.7232172.723 - 2175.9842175.984 - 2180.2182180.218 - 2183.1062183.106 - 2190.7762190.776 - 2196.042196.04 - 2201.842201.84 - 2204.2042204.204 - 2205.9622205.962 - 2208.7522208.752 - 2212.6362212.636 - 2216.7142216.714 - 2222.262222.26 - 2232.9362232.936 - 2236.7632236.763 - 2242.3352242.335 - 2244.4082244.408 - 2247.682247.68 - 2251.2722251.272 - 2254.6112254.611 - 2259.832259.83 - 2261.422261.42 - 2263.332263.341 - 2265.3872265.387 - 2269.0332269.033 - 2273.5252273.525 - 2278.5642278.564 - 2280.5712280.571 - 2282.7272282.727 - 2284.1962284.196 - 2287.6372287.637 - 2290.1592290.159 - 2295.8782295.878 - 2298.7072298.707 - 2300.7172300.717 - 2306.8082306.808 - 2314.5692314.569 - 2317.22317.2 - 2320.942320.94 - 2324.5692324.569 - 2327.8892327.889 - 2333.0372333.037 - 2336.9932336.993 - 2341.8422341.842 - 2343.3062343.306 - 2349.8052349.805 - 2351.6952351.695 - 2354.3572354.357 - 2359.0212359.021 - 2360.7672360.767 - 2363.7132363.713 - 2367.1792367.179 - 2370.3732370.418 - 2377.8072377.807 - 2385.0442385.044 - 2390.3092390.309 - 2393.7872393.787 - 2396.1232396.123 - 2399.6692399.669 - 2402.6722402.672 - 2407.3042407.304 - 2409.4112409.411 - 2412.7422412.742 - 2414.0612414.061 - 2415.7092415.709 - 2418.3232418.323 - 2420.8192420.819 - 2423.9052423.905 - 2430.6342430.634 - 2432.6722432.672 - 2435.952435.95 - 2436.9722436.972 - 2441.4972441.497 - 2445.92445.9 - 2449.4052449.405 - 2459.9322459.932 - 2464.4572464.457 - 2465.892465.89 - 2468.2322468.232 - 2470.2722470.272 - 2472.5142472.514 - 2474.9992474.999 - 2477.4692477.469 - 2479.6942479.694 - 2481.0172481.017 - 2484.0312484.031 - 2487.3452487.345 - 2490.132490.13 - 2493.0572493.062 - 2495.4682495.468 - 2496.5562496.556 - 2498.432498.43 - 2529.6472529.647 - 2532.2882532.288 - 2538.1882538.188 - 2546.3072546.307 - 2548.7112548.711 - 2554.0522554.052 - 2561.5572561.557 - 2564.3482564.348 - 2567.8062567.806 - 2570.3922570.392 - 2572.3692572.369 - 2574.4272574.427 - 2578.3442578.344 - 2583.712583.71 - 2586.5242586.524 - 2589.4322589.432 - 2604.6242604.624 - 2610.9652610.965 - 2616.1742616.174 - 2618.3862618.386 - 2630.4322630.432 - 2635.7642635.764 - 2640.9992640.999 - 2646.442646.44 - 2655.6332655.633 - 2666.0352666.035 - 2683.632683.63 - 2688.5362688.536 - 2694.6532694.653 - 2703.662703.66 - 2705.8482705.848 - 2707.8792707.879 - 2711.922711.92 - 2716.7612716.761 - 2721.3212721.321 - 2724.0332724.033 - 2728.472728.47 - 2729.9012729.901 - 2732.5812732.581 - 2736.8542736.854 - 2741.4092741.409 - 2744.342744.34 - 2746.2922746.292 - 2749.162749.16 - 2755.5122755.512 - 2759.0452759.045 - 2764.7062764.706 - 2768.2252768.225 - 2778.7252778.725 - 2781.3362781.336 - 2784.0922784.092 - 2790.8862790.886 - 2799.3762799.376 - 2801.7322801.732 - 2804.6162804.616 - 2806.4162806.416 - 2811.0022811.002 - 2814.282814.28 - 2818.0892818.089 - 2821.6092821.609 - 2824.7822824.782 - 2829.0822829.082 - 2833.9442833.944 - 2836.5962836.596 - 2839.2872839.287 - 2842.6372842.637 - 2855.5862855.586 - 2857.5552857.555 - 2860.3312860.331 - 2867.9952867.995 - 2871.4752871.475 - 2876.5082876.541 - 2887.0932887.093 - 2890.2292890.229 - 2892.492892.49 - 2897.6722897.672 - 2903.2342903.234 - 2906.7752906.775 - 2909.5162909.516 - 2912.7762912.776 - 2915.5292915.529 - 2920.1132920.113 - 2923.9422923.942 - 2927.1272927.127 - 2929.1672929.167 - 2931.8842931.884 - 2935.1012935.101 - 2940.7062940.706 - 2948.6242948.624 - 2952.2372953.393 - 2956.1812956.181 - 2964.8612964.861 - 2966.8892966.908 - 2968.7142968.714 - 2970.9412970.941 - 2973.32973.3 - 2979.342979.34 - 2981.8482981.848 - 2984.5682984.568 - 2988.052988.05 - 2991.8672991.867 - 2993.5932993.593 - 2996.2132996.213 - 2999.5042999.504 - 3007.123007.12 - 3009.343009.34 - 3012.8683012.868 - 3015.8073015.807 - 3017.6763017.676 - 3022.2073022.207 - 3025.2653025.265 - 3028.2693028.269 - 3031.5453031.545 - 3034.1613034.161 - 3039.883039.88 - 3043.8663043.866 - 3046.2013046.201 - 3050.2153050.215 - 3054.9573054.957 - 3065.2753065.275 - 3067.7873067.787 - 3071.8783071.878 - 3073.9123073.912 - 3076.0133076.013 - 3078.8543078.854 - 3082.3123082.312 - 3084.6123084.612 - 3087.5863087.586 - 3089.2753089.275 - 3092.9323092.932 - 3097.4833097.483 - 3101.8573101.857 - 3105.2593105.259 - 3109.4963109.496 - 3111.7323111.732 - 3115.1073115.107 - 3117.5923117.592 - 3121.773121.77 - 3123.2643123.264 - 3126.8663126.866 - 3129.6683129.668 - 3138.7883138.788 - 3144.6833144.683 - 3150.2813150.281 - 3153.0863153.086 - 3159.0453159.045 - 3163.6253163.625 - 3166.7413166.741 - 3168.953168.95 - 3172.3493172.349 - 3176.033






1x


1 rem


1

Transcript

Keyboard shortcuts

Space Bar:Play / pause
Left / Right Arrow:Go backward / forward 1 second
Up / Down Arrow:Switch displayed text at bottom
Home / End:Go to the start / end of file
+ / - Keys:Increase / decrease font size.

Please click the Help (?) button to show this box again.

Close